هماتوم در بارداری؛ علل و درمان آن

دوران بارداری تا تولد نیاز به مراقبت‌های خاصی دارد تا از خطراتی که مادر و جنین را تهدید می‌کنند، پیشگیری شود. خونریزی در بارداری همیشه منجر به سقط جنین نمی‌شود. در این یادداشت نگاهی داریم به تشکیل هماتوم و درمان آن که در پی خونریزی دوران بارداری ایجاد می‌شود.

هماتوم چیست؟

وقتی خونریزی در محیط بسته اتفاق ‌افتد و خون بیرون نیاید، اصطلاحاً به آن هماتوم می‌گویند که در هر کجای بدن از جمله پشت جفت ممکن است اتفاق بیفتد. خیلی اوقات به صورت تصادفی در سونوگرافی هماتوم با اندازه‌های متفاوت برای مادر باردار تشخیص داده می‌شود و اگر مادر علامت مشخصه‌ای نداشته باشد و جنین هم رو به رشد باشد و قلب داشته باشد، این امر اهمیتی ندارد.

تحقیقات نشان داده‌اند که تقریباً یک‌پنجم زنان، در دوران بارداری، ممکن است خونریزی داشته باشند ولی هنوز مشخص نشده که چند درصد به خاطر تومور خونی یا هماتوم بوده است. در حقیقت، بیش از نیمی از خانم‌هایی که خونریزی اولیه را مشاهده می‌کنند، چه به این دلیل باشد یا چیزی دیگر، می‌توانند بارداری سالمی داشته باشند.

هماتوم ممکن است در سه ماهه اول بارداری رخ دهد. این امر ممکن است جنین را تهدید به سقط کند و مادر دچار علائمی مانند خونریزی کم تا زیاد شود و مقداری هم خون پشت جفت حبس شود. احتمال سقط جنین، به خاطر این تومور، تقریباً ۱ به ۳ است.

دلیل به وجود آمدن هماتوم در بارداری چیست؟

هیچ دلیل شناخته‌شده‌ای برای تشکیل هماتوم (به آن هماتوم ساب کوریونیک می‌گویند) وجود ندارد اما بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که طی لانه‌گزینی تخمک، تخمک به آرامی از رحم جدا یا پاره می‌شود و باعث خونریزی می‌شود. فشار کار یا زیاد راه رفتن با این امر هیچ نسبتی ندارد. در واقع، فرد هیچ نقشی در این مشکل ندارد و نمی‌تواند از آن جلوگیری کند. این مشکل در همه خانم‌های باردار در هر سن و نژادی ممکن است رخ ‌دهد.

راه تشخیص آن چیست؟

معمولاً خانم‌های باردار با مشاهده خونریزی به پزشک مراجعه می‌کنند و به آن پی می‌برند. با سونوگرافی می‌توان وجود این تومور را مشخص کرد. سونوگرافی ممکن است از شکم و بر روی شکم یا به صورت ترانس واژینال انجام گیرد.

در بعضی از موارد، تشخیص این تومور دشوار می‌شود. البته اگر خونریزی وجود داشته باشد و پزشک بتواند سلامت جنین را از طریق سونوگرافی تشخیص دهد، می‌تواند وجود این تومور را نیز تشخیص دهد. در بعضی مواقع نیز پزشک در پی سونوگرافی مرتب بیمار، بدون اینکه خود بیمار علائمی را دیده باشد، این تومور را تشخیص می‌دهد.

روند درمان و بهبود هماتوم در بارداری چگونه است؟

اگر خونریزی مادر کم‌کم قطع شود، هماتوم پشت جفت هم کم‌کم جذب می‌شود و اهمیت خاصی ندارد ولی اگر در هماتوم خونریزی مادر زیاد باشد، گاهی منجر به سقط جنین می‌شود و هیچ راهی برای درمان و جلوگیری از این خونریزی وجود ندارد.

به طور کلی همان طور که هیچ دلیل مشخصی برای ایجاد این تومور وجود ندارد، درمان خاصی نیز برای این بیماری تعیین نشده است. بعضی دکترها به بیماران آرامش می‌دهند و بعضی‌ها نیز پیشنهاد می‌کنند که تا زمان بیرون آمدن لخته خونی، نزدیکی انجام نشود. در صورت لزوم، پزشک می‌تواند از رقیق‌کننده‌های خون استفاده کند تا لخته‌های خون را بیرون بکشد.

گفته شده که هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌توانند در بهبود روند دوره بارداری مؤثر باشند. معمولاً پزشکان استراحت مطلق را توصیه می‌کنند و دارو تجویز می‌کنند. همچنین روند بهبود را با سونوگرافی پیگیری می‌کنند.

هماتوم بعد از زایمان چیست؟

هماتوم بعد از زايمان ممكن است بلافاصله يا پس از مدتي همراه با خونريزی شديد تشخيص داده شود. هماتوم‌های بزرگ به‌خصوص اگر سريعاً ايجاد شده باشند، شديداً دردناک هستند. این نوع تومورهای خونی ممكن است خود به خود جذب شود يا اينكه خونريزی شديدی بروز کند.

هماتوم‌های كوچک را می‌توان تحت نظر گرفت و اقدام خاصی لازم نیست ولی چنانچه درد شديد داشته يا هماتوم پيشرفت کند، درمان مناسب شامل برش سريع و تخليه تومور خونی همراه با بستن نقاط خونريزی‌دهنده است و سپس محل برش روزی ۳ـ۲ بار با محلول ضدعفونی مناسب شستشو داده می‌شود.

تشکیل تومور خونی یا هماتوم در بارداری در هر سن و نژادی ممکن است اتفاق بیفتد. معمولاً پزشکان آرامش و مراقبت را توصیه می‌کنند تا از سقط جنین جلوگیری به عمل آید.

منابع:

چگونه علائم و نشانه‌های هماتوم را بشناسیم، (phow)، قابل دسترسی در آدرس:  http://phow.ir/22925

بارداری و هماتوم. (۱۳۹۴)، قابل دسترسی در آدرس: http://www.hidoctor.ir/10028

صدمات وارده به مادر در حين زايمان. (۱۳۹۴). دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، قابل دسترسی در آدرس: http://www.medsab.ac.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=1762

مریم کاشانیان. (۱۳۹۴). ریاست بیمارستان اکبرآبادی، هماتوم و درمان آن، قابل دسترسی در آدرس: http://www.salamatnews.com/news/