دزدی کودکان و واکنش مناسب والدین در مقابل آن

در مسیر تربیت کودک و نوجوان، زمانی که متوجه می­‌شوید کودک شما از کیفتان پول برداشته است یا مداد تراش زیبای همکلاسی خود را در کیف مدرسه او می‌یابید، شاید شوکه شوید. احتمالاً از خود می‌پرسید «در کجای روش تربیتی فرزندم اشتباه کرده­‌ام که او اکنون دست به دزدی زده است؟» اغلب والدین در این شرایط احساس یأس و ناامیدی و اکثراً خود را سرزنش می‌کنند. با وجود تمام این مسائل کلافه‌کننده، باید بدانید که این رفتار کودکان در اغلب موارد قابل تغییر است. در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید به دزدی کودکان و واکنش مناسب والدین در برابر آن می‌پردازیم.

دزدی رفتاری است که اغلب والدین را بدون توجه به سن کودک، آزار می‌دهد. وقتی فرزندتان چیزهایی را که متعلق به او نیست بدون اجازه می‌گیرد ناراحت کننده است. اما آیا دزدی ممکن است منجر به مشکلات جدی‌تر سرقت در کودکان شود؟

دلایل دزدی کودکان چیست؟

کودکان ممکن است به دلایل مختلفی دزدی کنند. مهم است که دلایل بالقوه بسیاری را در نظر بگیرید تا به درستی با این رفتار برخورد کنید. برای مثال، اگر بزرگسالی به کودکی آموزش نداده باشد که دزدی “بد” است، پرداختن به رفتار دزدی به رویکردی متفاوت نیاز دارد. تا زمانی که کودک دزدی می‌کرد تا توجه بزرگسالان را جلب کند. یا در عوض به عنوان راهی برای شورش علیه بالغ گاهی اوقات کودکان از روی تکانشگری دزدی می‌کنند، بدون اینکه به عواقب احتمالی اعمال خود فکر کنند.

گاهی اوقات دزدی کودکان به سادگی نوعی رفتار نادرست است که برای جلب توجه بزرگسالان انجام شده است. متأسفانه گاهی کودکان دزدی توسط دیگران را مشاهده کرده‌اند و از آن رفتار الگوبرداری می‌کنند. برخی از کودکان از یک بزرگسال دلسوز یاد نگرفته‌اند که دزدی اشتباه است.

برخی انگیزه‌های دزدی کودکان

• کودکانی که مورد آزار و اذیت و بی‌توجهی قرار می‌گیرند ممکن است دزدی کنند زیرا شئ دزدیده شده به آنها احساس آرامش می‌دهد.
• گاهی بچه‌ها برای «اذیت کردن دیگران» دزدی می‌کنند.
• برخی از کودکان دزدی می‌کنند تا با گروه همسالانی که برای این رفتار ارزش قائل هستند قرار بگیرند (فشار همسالان).
• بعضی از کودکان به عنوان راهی برای شورش علیه قدرت دزدی می‌کنند.
• برخی مواقع کودکان به خاطر احساس استقلالی که به آنها می‌دهد، دزدی می‌کنند.
• بعضی از کودکان، به ویژه کودکان بزرگتر، ممکن است برای خرید الکل یا مواد مخدر سرقت کنند.

آیا کودکان خردسال می‌دانند که دزدی اشتباه است؟

در واقع، بسیاری از کودکان خردسال، چیزهایی را بدون درخواست برمی‌دارند، زیرا از نظر رشد، محدودیت‌هایی را در مورد اینکه چه چیزی متعلق به آنهاست و چه چیزی متعلق به دیگران است، درک نمی‌کنند.

تا سن 3 تا 5 سالگی، مصرف چیزی که علاقه کودک شما را جلب می‌کند، نباید به عنوان دزدی کودکان در نظر گرفته شود. با آموزش، کودکان معمولاً می‌توانند درک کنند که دزدی از سنین مهد کودک تا کلاس اول اشتباه است. در این مرحله، آنها متوجه می‌‌شوند که مردم در واقع مالک اشیا هستند و گرفتن اشیا بدون اجازه مناسب نیست.

کودکان زیر شش سال

مهم است بدانید که بروز این رفتار در کودکان زیر شش سال تفاوت زیادی با دزدی (برداشتن چیزی بدون اجازه) کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان دارد. به واقع، کودکان کوچک‌تر هنوز در مورد درست و غلط بودن برداشتن لوازم و اموال دیگران چیزی در ذهن ندارند.

مغز این کودکان هنوز به اندازه­‌ای رشد نکرده که قادر باشند بیرون از خواسته و تمایلات خود و در مورد دیگران تفکر کنند. اگر کودک شما چیزهایی را بدون اجازه برمی‌دارد، این به معنی دزدی کودکان نیست. در این مواقع بر آموزش رفتار مشارکتی (رفتارهایی که نیازمند مشارکت و تعامل با دیگران است، مانند کارهای گروهی و بازی‌های جمعی) او بیشتر تمرکز کنید.

از او بپرسید که دوست دارد چه چیزهایی داشته باشد و به صورت چرخشی خودتان نیز به این سؤال پاسخ دهید تا کودک بتواند نسبت به نگرش و خواسته‌های دیگران کمی آگاهی یابد.

زمانی که کودک شما کمی بزرگ‌تر شد، باید به او یاد بدهید که بابت این رفتار خود (برداشتن چیزها بدون اجازه) به این صورت عذرخواهی کند: «متأسفم، من نباید بدون اجازه آن را برمی­‌داشتم.»

اما اجازه ندهید که کودک فکر کند شخص منفور و بدی است و به هیچ عنوان به رفتار او برچسب «دزدی» نزنید. به جای آن، برای او مشخص کنید که برداشتن چیزها بدون اخذ اجازه رفتار اشتباهی است.

دزدی کودکان بزرگ‌تر

در سن بالاتر مفهوم دزدی کودکان متفاوت است. اگر کودک شما نه ساله یا بزرگ‌تر است و چیزهایی را بدون اجازه برداشته، باید با این مشکل کمی جدی‌­تر برخورد کنید. باید متوجه باشید که کودک شما برای حل مشکلاتش از یک روش فکری غلط استفاده می‌کند.

برای مثال مشکل کودک ۱۰ ساله شما می­‌تواند این باشد که می‌خواهد یک بازی ویدئویی را خریداری کند اما پول ندارد. در نتیجه، او این مشکل را با برداشتن بدون اجازه پول از کیف شما حل می­‌کند.

احتمالاً کودک این‌ طور با خود می‌اندیشد که «من به این پول نیاز دارم و مادر متوجه نخواهد شد.» زمانی که متوجه این روند غلط تفکر کودک شدید، باید به او بگویید: «اینکه صرفاً چیزی را بخواهی، به این معنی نیست که بتوانی بدون اجازه آن را برداری» و بعد از او بپرسید «دفعه بعد که چیزی خواستی، باید چه کار کنی؟»

روش برخورد مناسب

نکته مهم این است که در صورت بروز دزدی کودکان اجازه ندهید کودک آنچه را که بدون اجازه برداشته  است، نزد خود نگه دارد. کودک هرگز نباید از برداشتن لوازم و اموال دیگران سودی ببرد.

زمانی که کودک چیزی را از فروشگاه و مغازه‌­ها بدون پرداخت هزینه آن برمی­‌دارد، والدین نگران عواقب قانونی آن می­‌شوند و به همین علت از برگرداندن شیء برداشته شده به فروشگاه خودداری می‌کنند و اجازه می­‌دهند که کودک آن شیء را برای خود نگه دارد. در عوض، دزدی کودکان را با روش­‌هایی چون محرومیت از تلویزیون و بازی­‌های ویدئویی تنبیه می­‌کنند.

توصیه می­‌شود که والدین از کودک بخواهند که شیء برداشته شده را به فروشگاه یا مغازه برگرداند. در گام اول، شیء برداشته شده را توقیف کنید. او حق ندارد آن را داشته باشد.

کودک باید یاد بگیرد که وقتی به کسی آسیب رساند (در اینجا صاحب مغازه)، باید آسیب وارده را مستقیماً برای فرد زیان‌دیده جبران کند. در نتیجه، توصیه می‌‌‌شود که در صورت امکان همان شیء توسط کودک به مغازه برگردانده شود.

برخورد مناسب در صورت تکرار دزدی کودکان

اگر رفتار دزدی در کودک شما ادامه یافت، باید به دنبال علت تکرار این رفتار باشید. سعی کنید کیف پول خود را در مکانی قرار دهید که در دسترس کودک قرار نگیرد. در صورت نیاز شاید مراجعه به روانشناس بالینی کودک و نوجوان مفید باشد.

باید تأکید کرد به رغم نگرانی که در مورد شخصیت این کودکان دارید، نباید اجازه دهید که کودک احساس کند والدینش او را آدم بدی می­‌دانند. به جای آن باید همواره تلاش کنید که برعکس این فکر به کودک القا شود.

اگر شما فکر کنید که شخصیت کودکتان مشکل دارد و او ذاتاً فرد بدی است، رابطه شما با او به آسانی لطمه می‌بیند و کودک امیدش را نسبت به تغییر از دست می­‌دهد.

زمانی که کودک رفتار خود را انکار می­‌کند

توصیه می­‌شود که در صورت اطمینان به اینکه کودک چیزی را دزدیده است، با او این طور برخورد کنید: برای مثال، «من فکر می‌کنم که تو بدون اجازه من از کارت اعتباری‌ام برای خرید بازی آنلاین استفاده کرده­‌ای و حالا من از تو می­‌خواهم که خسارتی را که به من وارد کرده‌ای، جبران کنی.» اما اگر مطمئن نیستید که او این کار را کرده، سعی کنید او را برای کاری که انجام نداده، متهم نکنید.

در نهایت، اگر کودک شما بدون اجازه از شما مقدار زیادی پول برداشته یا با استفاده از کارت اعتباری شما پول زیادی خرج کرده است، باید به دنبال علت این رفتار باشید. اگر کودک شما در سنین بالاتر از ۱۱ سال قرار دارد، باید نگران مصرف مواد باشید. از خود بپرسید آیا اخیراً در خلق و خو یا شخصیت او تغییری ایجاده شده است؟

در آخر باید گفت والدین با وجود اینکه با مشاهده چنین رفتارهایی احساس آسیب‌دیدگی و توطئه خواهند کرد اما نباید مسأله را شخصی کنند. دزدی کودکان ارتباط چندانی با شما و سبک والدگری شما ندارد. این رفتار بیشتر مرتبط با کودک و روش­‌های نادرست حل مسأله برای رهایی از مشکلاتش است. بهتر است از هر گونه واکنش هیجانی شدید خودداری کنید.

والدین چگونه می‌توانند به سرقت رسیدگی کنند؟

والدین می‌توانند با آموزش به فرزندشان که دزدی چیست و اشتباه است، به دزدی رسیدگی کنند. هنگامی که دزدی کودکان رخ می‌دهد، در صورت امکان، والدین باید از کودک بخواهند کالای مذکور را پس دهد و از آن بابت عذرخواهی کنند.

وادار کردن کودک به جبران خسارت شخصی که از او دزدیده است به او کمک می‌کند تا بفهمد دزدی عواقبی دارد. نه تنها اصلاح فرزندتان می‌تواند به او کمک کند دزدی خود را اشتباه تشخیص دهد، بلکه فرصتی است برای آموزش همدلی به او.

والدین باید دوباره توضیح دهند که دزدی اشتباه است و رفتار مناسبی نیست. ممکن است در آن زمان وسوسه شوید که از دزدی کودکان عبور کنید، به خصوص اگر دلیلی «قابل درک» وجود داشته باشد، مانند کودکی که نسبت به برادر یا خواهری که چیزی بیشتر دریافت کرده است حسادت می‌کند.

با این حال، به خاطر داشته باشید که شما نه تنها به فرزندتان آموزش می‌دهید که دزدی نکند، بلکه به او کمک می‌کنید تا یاد بگیرد که دزدی اشتباه است، به او کمک می‌کند تا حس اعتماد را در دیگران تقویت کند.

در اغلب موارد، زمانی که کودکان در حال سرقت دستگیر می‌شوند، مداخله مستقیم باید مشکل را اصلاح کند. ممکن است لازم باشد چندین بار به کودکان خردسال یادآوری شود که دزدی چیزها از دیگران اشتباه است و برای دیگران مضر است.

علاوه بر این، والدین و معلمان باید رفتار صادقانه خود را الگوبرداری کنند تا کودکان در خانه و مدرسه الگوهای مثبتی دریافت کنند.

آرامش، قاطعیت، و تصدیق رفتار خوب

هنگام صحبت با کودکان در مورد دزدی، مهم است که آرام باشید. آرامش و صلابت همیشه در مقابل داد و فریاد یا عواقب شدید دزدی کودکان خردسال توصیه می‌شود.

در موارد نادر، کودک ممکن است علیرغم اصلاح، به دزدی ادامه دهد. در این موارد، ممکن است لازم باشد والدین عواقب فزاینده‌ای را برای سرقت شروع کنند.

به عنوان مثال، از کودک بخواهید کالا را پس دهد و احتمالاً یک امتیاز را برای مدتی از دست بدهد. اگر این رفتار ادامه یابد، عواقب آن به طور فزاینده‌ای مهم می‌شود، مانند زمین زدن یا از بین بردن اسباب بازی یا سرگرمی. در نتیجه ممکن است از کودکان نیز خواسته شود کارهای اضافی انجام دهند. ممکن است به پیامدهای منطقی دیگری فکر کنید که ممکن است برای کودک خاص شما بهترین کار را داشته باشد.

اگر مشکل ادامه یابد، ممکن است لازم باشد به دنبال کمک حرفه ای باشید. مشاور مدرسه یا روانشناس مدرسه فرزند شما معمولاً می تواند در مشاوره و بکارگیری راهبردهای مفید مداخله کمک کند.

سعی کنید بفهمید که چرا کودک شما دزدی می‌کند؟

صحبت کردن با فرزندتان می‌تواند به ایجاد بینش در مورد دلیل دزدی کودکان کمک کند. پرسیدن سوالات باز می‌تواند کودک شما را تشویق به صحبت کند.

آرام بمانید و در حالی که خوب است نشان دهید که از این رفتار راضی نیستید، از شرمساری کودک خودداری کنید. زیرا می‌خواهید او اطلاعات خود را آشکارا به اشتراک بگذارد.

«دلیل دزدی پول را به من بگو، قصد داشتی با این پول چه کار کنی؟»

گفتگوهایی از این دست می‌تواند به کودک شما کمک کند که انگیزه‌های خود را آشکار کند. وقتی می‌دانید چرا کودک کالا را دزدیده است، به احتمال زیاد می‌‌توانید به او کمک کنید تا راه‌های صادقانه‌ای را برای حل مشکلاتش انتخاب کند تا اینکه به دزدی متوسل شود. سعی کنید از دزدی کودکان به عنوان یک فرصت برای آموزش استفاده کنید.

حرف پایانی دزدی کودکان و واکنش مناسب والدین در مقابل آن

دزدی کودکان می‌تواند عواقب قانونی، اجتماعی و عاطفی بسیاری برای کودک داشته باشد، از جمله اخراج از مهدکودک یا مدرسه و حتی اتهامات جنایی برای نوجوانان.

اگر برنامه‌های شما برای جلوگیری از سرقت آنها کار نمی‌کند، مهم است که همه چیز را یک قدم جلوتر ببرید. اگر دزدی کودکان به یک مشکل دائمی تبدیل گریده است، ممکن است نیاز به کمک حرفه‌ای داشته باشید.

یک مشاور حرفه‌ای می‌تواند دلایل اصلی دزدی کودکان را شناسایی کند. گاهی اوقات، نگرانی‌های مربوط به سلامت روان، مشکلات رفتاری یا اختلالات رفتاری ریشه مشکل هستند. یک متخصص سلامت روان می‌تواند به شما و فرزندتان با استراتژی‌هایی کمک کند که جلوی این رفتار سوء را بگیرد.

منابع:

Banks, Carole. Jul 2, 2014. Kids Stealing from Parents: What You Need to Know Now. Retrieved April 4, 2016 from https://www.empoweringparents.com/article/kids-stealing-from-parents-what-you-need-to-know-now/#comments.

Tynan W. Douglas. January 2015. My child is stealing. Retrieved April 4, 2016 from http://kidshealth.org/en/parents/shoplifting.html#.

https://www.verywellfamily.com/what-you-can-do-when-your-child-steals-2161905

https://www.verywellfamily.com/what-to-do-when-your-child-steals-1095005