هوش درون فردی به عنوان یک توانایی در شناخت خویشتن و درک احساسات و انگیزه‌های درونی، نقش مهمی در موفقیت و شادکامی هر انسانی دارد. اما هوش درون فردی چیست، ویژگی‌های افراد دارای این نوع هوش کدام است و چگونه می‌توان آن را در کودکان پرورش داد و تقویت نمود؟ در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
هوش درون فردی چیست؟
هوش درون فردی (intrapersonal intelligence) عبارت است از شناخت خود و توانایی عملکرد مناسب بر اساس این شناخت. این نوع هوش مستلزم داشتن تصویر روشنی از توانایی‌ها، محدودیت‌های فردی، آگاهی از حالات درونی، مقاصد، انگیزه‌ها، خلق و خو، تمایلات، قدرت خویشتن‌داری، انضباط فردی، ادراک و عزت نفس است.
هوش درون فردی ظرفیت کشف دنیای درونی و احساسات فرد است. این نوع هوش می‌تواند به فرد کمک کند تا با شناخت دقیق‌تر از ویژگی‌ها و احساسات درونی خود، بر برنامه‌ریزی و مدیریت زندگی خود تمرکز کند. این هوش را می‌توان بخشی از هوش هیجانی به حساب آورد.
هوش درون فردی، فرآیند شناخت خود، تشخیص آنچه می‌خواهید و نمی‌خواهید و پذیرش نقاط قوت و ضعف خود است. وقتی خودمان را درک کرده و بپذیریم، می‌توانیم برای تقویت نقاط قوت و بهبود مهارتهای پایه تلاش کنیم.
مولفه اصلی این نوع هوش، دستیابی به حیات حسی و توانایی تمییز احساسات و شناخت توانایی‌های خود است. این هوش بیشتر از طریق نمادهای فردی مثل رویاها و کارهای هنری بروز می‌یابد. روان‌درمانگران بزرگ مثل فروید و یونگ و رهبران مذهبی مثل بودا یا فلاسفه‌ای چون سقراط یا کانت از نمونه‌های بسیار برجسته افراد با هوش درون فردی بالا هستند.
کودکانی که پتانسیل هوش بالای درون فردی دارند، ایده روشنی از آنچه می‌خواهند به دست آورند و اینکه چگونه میتوانند به آن برسند، دارند. کودکانی که دارای توانایی بالا در این نوع هوش هستند، اغلب در آزمون‌های سایر هوش های چندگانه نیز امتیاز بیشتری کسب می‌کنند.
ویژگی های افراد دارای هوش بالای درون فردی چیست؟
مسیر شناخت و درک دیگران برای افراد دارای هوش درون فردی با شناخت خود آغاز می‌شود. آنها تنها پس از شناخت خودشان فرصتی برای درک دیگران، دنیای درونی و افکار آنها خواهند داشت.
افراد با پتانسیل هوش بالای درون فردی انگیزه زیادی دارند تا آنچه را که می آموزند در زندگی روزمره خود به کار گیرند. این افراد اغلب برای رسیدن به اهداف خود مصمم هستند.
برخی از ویژگی های دیگر افراد دارای هوش درون فردی عبارتند از:
- آنها با شناختن خود شروع به شناخت افراد دیگر می‌کنند.
- آنها از تنهایی و کنار آمدن با چیزی به تنهایی لذت می‌برند.
- شهود آنها قوی است.
- مستقل هستند و اعتماد به نفس بالایی دارند.
- در برخی مهارت های زندگی مثل مهارت مدیریت هیجان توانایی بالایی دارند.
- افراد جوان ممکن است در مقایسه با همسالان خود درونگراتر باشند.
- آنها دوست دارند رویدادهایی را که تجربه کرده‌اند، پردازش کنند.
- به دنبال درک اشتباهات خود در هر رویداد منفی هستند تا از موقعیت‌های مشابه در آینده جلوگیری کنند.
- آنها تمایل دارند احساسات و افکار خود را به روش‌های خلاقانه مانند نوشتن یا موسیقی بیان کنند.
توسعه و رشد شخصی تقریبا برای افرادی با پتانسیل هوش بالای درون فردی تضمین شده است. آنها دائما به دنبال فلسفه‌های زندگی جدید و راه‌هایی برای بهبود خود هستند.
5 نمونه از هوش درون فردی
هوش درون فردی به صوررت توانایی‌های مختلفی بروز می‌کند. 5 نمونه از انواع رایج آن به صورت زیر است:
-
شهود
توانایی درک چیزی به طور غریزی، بدون نیاز به استدلال آگاهانه است.
-
خود جهت‌دهی
خود جهت‌دهی به عنوان استقلال شخصی، اتکا به خود و خودکفایی و آزادی از کنترل یا نفوذ دیگران تعریف می‌شود.
-
تخیل
تخیل توانایی یا عمل شکل دادن ایده‌ها، تصاویر یا مفاهیم جدید از اشیاء خارجی است که در حواس وجود ندارد.
-
خلاقیت
خلاقیت به معنای استفاده از تخیل یا ایده‌های بدیع برای خلق چیزی است.
-
تاب آوری شخصی
تاب آوری شخصی به معنای توانایی استفاده از افکار و اعمالی است که بهزیستی شخصی و سلامت روان را ارتقا می‌دهد. افراد می توانند با استفاده از راهبردهای مقابله‌ای موثر، توانایی مقاومت، سازگاری با استرس و بهبودی از استرس را ایجاد می‌کنند.
مشاغل مناسب برای افراد دارای هوش درون فردی بالا
همه ما تمایل داریم که شغلی را در کاری که در آن مهارت داریم، دنبال کنیم. اگر در کاری مهارت داشته باشیم، از انجام آن لذت می‌بریم و طبیعتا با تمرین مهارتهای خود را بهبود می‌بخشیم. افرادی که به طور ذاتی از هوش بالای درون فردی برخوردار هستند، اغلب مشاغل زیر را انتخاب می‌کنند:
- هنرها
- کشاورزی
- مشاوره
- کارآفرینی
- ادبیات
- فلسفه
- روانشناسی
- علوم
- الهیات
اینها فقط چند نمونه هستند، اما مشاغل زیادی حول محورهای پژوهش آکادمیک، خلاقیت و علوم انسانی، که در آنها تمرکز بر خود یا کار مستقل مهم هستند، میتوانند به این نوع هوش مربوط باشند.
فعالیتهای مفید برای توسعه هوش درون فردی در کودکان
همان طور که هوارد گاردنر، نظریه‌پرداز هوش های چندگانه، گفته: «هر چیزی که ارزش یادگیری دارد را می‌توان به روش‌های مختلف آموزش داد. تنوع این روش‌ها هوش های چندگانه را تحریک می‌کند.»
با استفاده از ابزارها و تمرین‌های موثر یادگیری، می‌توانید توانایی‌های شناختی کودکان را به روش‌های مختلف توسعه دهید.
کودکان دارای هوش بالای درون فردی از هوش خود آگاه هستند. آنها می‌دانند که به چه اهدافی می‌خواهند برسند و برای رسیدن به آنها باید چه کاری انجام دهند. آنها از اشتباهات خود درس می‌گیرند و اغلب از کار فردی لذت می‌برند.
هوش درون فردی چگونه ایجاد می‌شود؟ برای تقویت آن چه باید کرد؟ در ادامه چند روش توسعه این نوع هوش در کودکان را توضیح می‌دهیم.
اختصاص یک دفترچه خاطرات به کودکان
یک دفترچه خاطرات می‌تواند به کودکان کمک کند تا آنچه را که در اطرافشان می‌گذرد از زاویه دیگری ببینند. از طریق دفترچه خاطرات کودکان میتوانند یک گفتگوی عمدی و متفکرانه با خودشان داشته باشند.
یادداشت روزانه نیز به ایجاد آگاهی کمک می‌کند. همچنین کودکان میتوانند خاطرات خود را به با استفاده از لوازم طراحی و نقاشی تجسم بخشیده یا به صورت فایل صوتی در یک دفترچه الکترونیک ذخیره کنند.
سرگرمی‌های اجتماعی، هوش درون فردی کودکان را توسعه می‌دهد
هوش درون فردی فقط در مورد افکار و احساسات درونی فرد نیست. افراد دارای هوش بالای درون فردی میتوانند احساسات و افکار دیگران را نیز درک کنند که این به معنای هوش میان فردی بالا بوده و یک ویژگی بسیار مهم در رهبری و مدیریت و مهارت ارتباط موثر است.
کودکان با پتانسیل هوش بالای درون فردی ممکن است در سازگاری با محیط‌های اجتماعی مشکل داشته باشند، اما این مشکلی است که می‌توان با سرگرمی‌های اجتماعی بر آن غلبه کرد. مشارکت بیشتر در جوامع اجتماعی و فعالیتهای مرتبط با هوش هیجانی می‌تواند به مدیریت و در نهایت از بین بردن اضطراب اجتماعی کمک کند.
شرکت در فعالیتهای توسعه فردی و مطالعه کتاب
از آنجایی که افراد دارای هوش درون شخصی تمایل دارند دائما خود را بهبود بخشند، ایده خوبی است که کودک خود را به سمت فعالیتهای خودسازی متناسب با سن خود مانند خواندن انواع کتاب کودک، مسافرت، کارهای خانه، کارگاه‌های آموزشی برای بچه ها هدایت کنید.
برخی از کودکان با هوش بالای درون فردی بالا ممکن است درونگرا باشند و تنهایی یا حلقه اجتماعی نزدیک خود را ترجیح دهند. در این صورت تشویق آنها به معاشرت با ثبت نام آنها در کارگاه‌ها و دوره‌های مربوط به کودکان، مزایای بسیاری از جهت رشد هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی آنها خواهد داشت.
قصه گویی توسط کودکان
کوچولوی شما در تشخیص احساس شخصیت‌های داستان خوب است. او می‌تواند داستان‌هایی در مورد احساس شخص در یک تصویر و چرایی آن بسازد تا به او کمک کند تا احساسات خود و مهارت های حل مسئله را شناسایی کند. او می‌تواند داستان را با استفاده از صداهای مختلف برای هر شخصیت تعریف کند. کودک شما می‌تواند داستانی درباره انجام کاری دشوار یا کاری که واقعا از آن لذت می‌برد، از جمله احساساتی که تجربه کرده است، تعریف کند. به همین دلیل آنها از خواندن کتاب داستان و تعریف آن به دیگران نیز بسیار لذت می‌برند.
مراقبه
مدیتیشن می‌تواند به کودک شما کمک کند تا بفهمد در سرش چه می‌گذرد. کودک شما ممکن است از مدیتیشن با موسیقی ملایم، عطرهای دلپذیر و زمانی برای فکر کردن به تنهایی، لذت ببرد. او می‌تواند تنفس و گوش دادن به افکار در سر خود را تمرین کند.
کودک ممکن است چیزهایی را بکشد که به آنها فکر می‌کند یا از مدیتیشن خود برای یافتن راه‌های جدیدی برای انجام کارهایی که دوست ندارد، اما باید انجام دهد، استفاده کند. او می‌تواند از مدیتیشن برای کنترل احساسات و واکنش‌هایش در زمانی که کسی او را عصبانی یا ناامید می‌کند، استفاده کند. مراقبه همچنین برای درمان اختلالات رفتاری کودکان نیز مفید خواهد بود.
فعالیت هنری
هنر می‌تواند به کودک شما کمک کند تا هوش درون شخصی خود را افزایش دهد. او می‌توانست نقاشی‌هایی بکشد که احساساتش را بیان می‌کنند یا از تصویر برای حل یک موقعیت دشوار استفاده کند. او می‌تواند به موسیقی گوش دهد و در مورد احساسی که به او می‌دهد صحبت کند، یا حتی ممکن است کمک کند تا با استفاده از اسباب بازی آلات موسیقی یک قطعه موسیقی بسازد یا شعری را برای موسیقی بنویسد که به او احساس خوبی بدهد.
گل رس و سایر ابزار هنری مثل لوازم طراحی و نقاشی نیز ممکن است عناصر خلاقانه‌ای را که او برای کشف نقاط قوت و ضعف هنری خود نیاز دارد، فراهم کند.
یادگیری مستقل و خودآموزی
به گفته مری مایسکی، نویسنده کتاب «فعالیتهای خلاقانه برای کودکان خردسال»، کودکانی که هوش بالای درون فردی دارند به یادگیری چیزها از طریق تلاش خود افتخار می‌کنند. او می‌تواند تماشا کند، گوش کند و چیزهای جدیدی یاد بگیرد، اما ممکن است ترجیح دهد تا زمانی که تلاش‌هایش را تمام نکرده است، به او کمک نکنید تا بتواند شخصا چیزها را بفهمد.
می‌توانید به او اجازه دهید به تنهایی بازی کند، اما ممکن است اسباب بازی هایی بسازید که تخیل او را تشویق کند و برخی اسباب بازی های بازی فکری را برای او فراهم کنید.
ممکن است رایانه‌ای را برای فرزندتان فراهم کنید که بتواند با یادگیری خودجوش، یادگیری بازی‌ها و مطالبی که توانایی‌های او را به چالش می‌کشد، کار کند. اگر به او اجازه دهید آنلاین شود یا نزدیک او بنشینید، شاید بخواهید نرم‌افزاری را نصب کنید که از او محافظت کند تا بتوانید فعالیتهای او را مشاهده و نظارت کنید.
فعالیتهای ترکیبی هوش درون فردی با سایر انواع هوش
هنگامی که در مورد هوش های چندگانه صحبت می‌کنیم، مهم است به یاد داشته باشیم که ما نه تنها یک هوش غالب داریم، بلکه دارای ترکیبی از دو یا حتی سه هوش غالب هستیم. این بدان معناست که هنگام تنظیم فعالیت‌ها برای تقویت هوش درون فردی کودکان، سعی کنید توانایی‌های مختلف را ادغام کنید.
بنابراین بیایید نگاهی به برخی از فعالیتهای هوش درون فردی در ترکیب با برخی از هوش های دیگر بیندازیم.
هوش درون فردی + هوش بدنی جنبشی
فعالیتهای زیر علاوه بر هوش درون فردی می‌تواند هوش بدنی – جنبشی کودک شما را نیز تقویت نماید.
- از نقش‌آفرینی برای نمایش مطالب آموخته شده استفاده کند. به عنوان مثال، اگر کودکان در مورد کاشفان مشهوری مانند کریستوفر کلمب یا کاپیتان جیمز کوک اطلاعاتی کسب کردند، به آنها اجازه دهید یکی از این ماجراهای معروف را برای خود بازسازی کنند.
- ورزش‌های تک نفره مانند شنا، رقص، گلف، اسب‌سواری، موج سواری، غواصی و غیره.
- ساختن اشیا از آجرهای لگو، بلوک‌های مویی یا مکعب‌ها برای نشان دادن ایده‌ها از درس‌های مختلف.
- بازی با اسباب بازی های ساختنی یا تجهیزات سرهم‌بندی.
- ساختن مدل‌های ساختمان. به عنوان مثال، اگر در مورد آتشفشان‌ها یاد بگیرند، چه فعالیتی بهتر از ساختن مدل یک آتشفشان.
هوش درون فردی + هوش منطقی ریاضی
- کدنویسی و برنامه‌نویسی کامپیوتر
- حل پازل
- انجام آزمایشات برای نشان دادن مفاهیم علمی
- ایجاد جدول زمانی و سازماندهی اطلاعات
- ایجاد الگوها و تجزیه و تحلیل آنها
هوش درون فردی + هوش تجسمی فضایی
- نقشه‌ای بسازد یا نقشه‌ای را تجزیه و تحلیل کند.
- ایجاد نمودارها، جداول، نقشه‌های ذهنی برای سازماندهی اطلاعات
- بیان خود از طریق عکاسی
- نقاشی و طراحی
- با استفاده از خمیر بازی مفاهیم مختلف را نشان بدهد.
هوش درون فردی + هوش موسیقایی
فعالیتهای زیر برای تقویت همزمان هوش درون فردی و هوش موسیقایی مفید است:
- کودک به کتاب های صوتی گوش کند.
- آهنگ یا شعری برای توصیف موضوع درس بسازد.
- با اسباب بازی آلات موسیقی، آهنگ بنوازد.
- شعری بسراید یا بخواند و ریتم آن را تحلیل کند.
- با استفاده از کف زدن ریتمیک، مفاهیم مختلف را به خاطر بسپارد.
هوش درون فردی + هوش کلامی زبانی
- بازی پازل کلمات
- وبلاگ نویسی و ژورنال نویسی
- نوشتن داستان، انشا، شعر
- مطالب کتاب را با صدای بلند بخواند
- ساخت پادکست
هوش درون فردی + هوش طبیعت گرایانه
- باغبانی: آبیاری و مراقبت از گیاهان مختلف
- مراقبت از یک حیوان
- جمع آوری گل، چوب، سنگ، صدف و غیره
- رفتن به طبیعت‌گردی
- بازیافت و مراقبت از محیط زیست
سخن آخر هوش درون فردی
هوش درون فردی توانایی شناخت عواطف و احساسات درونی است. فعالیت‌هایی که معرفی شد به تقویت این هوش کودکان کمک می‌کند. برخی از اسباب بازی های تقویت هوش درون فردی نیز می‌تواند ضمن سرگرم کردن کودکان به پرورش و رشد این هوش در آنها یاری رساند.
نویسنده: موسی توماج ایری
منابع:
آرمسترانگ، توماس (1387) هوش های چندگانه در کلاس درس، ترجمه مهشید صفری، تهران: انتشارات مدرسه.
https://www.fingerprintforsuccess.com/blog/intrapersonal-intelligence
https://www.mentalup.co/blog/what-is-intrapersonal-intelligence-examples-and-activities
https://whatdoesmammasay.com/activities-for-intrapersonal-intelligence