بازی های گروهی خانوادگی و اهمیت آن در رشد کودکان

کودکان از بازی های گروهی خانوادگی بسیار استقبال می‌کنند. آنها از بازی با پدر و مادر و خواهر و برادر خود هیجان‌زده می‌شوند و لذت می‌برند. این نوع بازی ها علاوه بر ایجاد شادی و سرور در خانواده، مزایای زیادی برای رشد کودکان دارد. از این رو، در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید به بازی های گروهی خانوادگی و اهمیت آن برای رشد کودکان می‌پردازیم.

داشتن خانواده شاد آرزوی هر والدینی است. برخی والدین فکر می کنند که اگر تفریحات یا اوقات فراغت ویژه‌ای برای کودکشان در نظر نگیرند او شاد نخواهد بود در حالی که شادی و احساس شاد بودن در کودکان چیز دیگری است و تعریف دیگری دارد.

از نظر کودکان، شادی چیزی جز بازی کردن و تفریح در کنار پدر و مادر، خواهر و برادرها نیست. شاید شما هم مثل هر پدر و مادر دیگری سعی داشته باشید که یک خانواده شاد داشته باشید.

اهمیت بازی های گروهی خانوادگی برای رشد کودکان

انجام بازی های گروهی خانوادگی سرگرم کننده فواید زیادی دارد. کودک شما می‌تواند مهارت های مختلفی مانند رعایت نوبت، کار گروهی و صبر را بیاموزد و در عین حال سرگرم شود.

انجام بازی های گروهی خانوادگی می‌تواند برای شما و فرزندتان سرگرم‌کننده باشد. آنها شروع به یاد گرفتن به همکاری و مشارکت می‌کنند، نوبت را یاد می‌گیرند و حتی می‌آموزند که چطور با باخت خود در یم بازی کنار بیایند.

در حالت ایده‌آل، آنها در طول مسیر صبر کردن نیز یاد خواهند گرفت. آنها همچنین برای گذراندن یک بعد از ظهر تعطیلات مدرسه بارانی یا صبح در خانه عالی هستند.

بازی های گروهی خانوادگی نه تنها سرگرم‌کننده است، بلکه می‌تواند فواید مهمی برای بچه ها داشته باشد.

بازی گروهی خانوادگی تاب‌آوری را افزایش می دهد. سارا مگان والتر، استادیار آموزش مشاور در دانشگاه استتسون در دلند، فلوریدا، می‌گوید:

«کودکان و بزرگسالان وقتی احساس می‌کنند که به یک گروه متصل هستند، احساس شادی و سلامت بیشتری می‌کنند. وقتی در حال بازی هستید. بازی ای که نیاز به نظرات همه دارد، انسجام خانواده را افزایش می‌دهد، که منبع انعطاف‌پذیری در زندگی کودکان است.»

به گفته والتر، این به ویژه در مورد بازی های مشارکتی (و نه رقابتی) صادق است – به عنوان مثال، حل یک پازل با هم – که در آن مشارکت همه به موفقیت گروه کمک می‌کند.

مزایا

در اینجا به چند مورد از مزایای بازی به صورت خانوادگی اشاره می‌کنیم.

• کودکانی که در خانه بازی می‌کنند مهارت‌ هایی را یاد می‌گیرند که در کلاس درس و موقعیت‌های اجتماعی به آنها کمک می‌کند، مانند کار تیمی و یادگیری نوبت.
• بازی های زیادی برای انتخاب وجود دارد. انواع بازی های رومیزی سنتی یا بازی با انواع اسباب بازی های مناسب برای بازی گروهی.
• در مورد بازی های گروهی خارج از منزل، این بازی ها فرصت‌های سرگرم‌کننده و یادگیری زیادی را بدون اینکه کودک شما متوجه شود فراهم می‌کند.
• فرزند شما یاد می‌گیرد که خودش فکر کند، مهارت های همکاری و کار گروهی را یاد بگیرد، روی استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها کار کند و با بزرگسالان گفتگو نماید.
• بازی‌ های گروهی خانوادگی مناسب سن می‌توانند به کودکان کمک کنند تا استراتژیک فکر کنند، مسائل را خلاقانه حل کنند، روی تشخیص الگوها کار کنند و مهارت‌ های ریاضی ساده را توسعه دهند.
• آنها همچنین به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت های اجتماعی مانند پیروی از قوانین، رعایت نوبت و برد یا باخت را یاد بگیرند.
• علاوه بر این، یک بازی خانوادگی فرصتی را برای کودکان فراهم می‌کند تا با خواهر و برادر، والدین و اعضای خانواده و همچنین همسالان ارتباط برقرار کنند.

توصیه‌های مفید

بیشتر والدین کمبود وقت را دلیل عدم صرف وقت و بازی با کودکان می‌دانند. در ادامه برخی توصیه‌های مفید برای انجام بازی های گروهی خانوادگی را با شما در میان می‌گذاریم:

• زمانی را پیدا کنید که تمام خانواده در دسترس باشند. اگر بازی کردن بخشی از روال هفتگی شما شود، به احتمال زیاد به آن پایبند خواهید بود.
• اگر کودک شما توانایی خواندن دارد، به او مسئولیت بدهید. آیا او می‌توانند قوانین بازی را بخواند و توضیح دهد؟ به این ترتیب کودک شما می‌تواند به تنظیم بازی کمک کند.
• تبدیل بازی های گروهی خانوادگی به یک موقعیت خاص، کمک می‌کند تا زمان بازی لذتبخش‌تر شود. می‌توانید غذاهای مورد علاقه مانند ذرت بو داده یا نوشیدنی‌های گرم درست کنید.
• خوب است که بازی هایی را انجام دهید که برای جوان ترین افراد مناسب است.
• توضيح دهيد كه لذت بردن از بازی به معناي بازی بر اساس قوانين، احترام به ديگر بازيكنان و پذيرفتن نتيجه بازی، برد يا باخت، است.
• می‌توانید در مورد حرکات خود در بازی صحبت کنید و کودک خود را در بازی با سوالاتی مانند “به کارت‌ها/مهره خود خود نگاه کنید، آیا این بهترین حرکت است؟”
• در پایان بازی، آنچه را که از بازی با فرزندتان آموخته‌اید، خلاصه کنید. بیشتر از همه، از آنها بپرسید که آیا از آن لذت برده‌اند یا خیر و بدانید که چرا یا نه.

بازی های خانوادگی مناسب برای داخل خانه

طیف وسیعی از بازی‌ های گروهی خانوادگی برای داخل خانه مانند موارد زیر وجود دارد:

1. بازیکنان جوان‌تر از بازی‌هایی مانند پازل، بازی های مرتب‌سازی یا قایم باشک لذت خواهند برد. اینها تمرکز را بهبود می‌بخشد، حافظه بصری را تمرین می‌دهد و حافظه کوتاه مدت و توجه به جزئیات را افزایش می‌دهد. آنها همچنین برای کنترل حرکتی خوب مفید هستند.

3. بازی های گروهی خانوادگی مثل منچ و مار پله نیز برای کودکان بسیار خوشایند و سرگرم‌کننده هستند.

4. برای کودکان بزرگتر بازی‌ های فکری مثل شطرنج نیز مناسب است.

5. بازی گروهی با انواع اسباب بازی مثل ماشین بازی و شن بازی گل بازی و خمیر بازی نیز می‌تواند سرگرمی خوبی برای بازی در خانه باشد.

بازی های خانوادگی سرگرم‌کننده برای فضای باز چیست؟ 

• ورزش های فضای باز مثل فوتبال، بسکتبال و والیبال با توجه به سن کودکان شما به عنوان بازی گروهی خانوادگی مناسب هستند.
• همچنین می توانید از بازی ها با توجه به فصل لذت ببرید. به عنوان مثال، می توانید در فصل پاییز یا تابستان به شکار گنج طبیعت بروید.
• می‌توانید یک بازی گنج‌یابی با کودکان انجام دهید.  کودک شما باید معماها را حل کند و سپس اشیاء را پیدا نماید.
• بازی در زمین‌های بازی نیز در صورتی که امکانات آن برای بزرگسالان نیز مناسب باشد، برای بازی گروهی خانوادگی خوب است.
• کودکان از بازی های گروهی خانوادگی مثل بادبادک بازی، قائم باشک و طناب بازی نیز لذت می‌برند.

بازی های گروهی و خانواده شاد

شما حتی یک روز که در خانه هستید و قصد بیرون رفتن ندارید می‌توانید یک برنامه شاد برای خانواده خود بچینید. برنامه‌ای که می‌تواند شامل مواردی از قبیل زیر باشد:

• آشپزی و تهیه صبحانه، نهار یا شام
• تمیز کردن دسته جمعی خانه
• بازی دسته جمعی
• تماشای نمایش خانگی و یا یک فیلم سینمایی
• و…

برنامه‌های این چنینی برای زمان‌هایی مناسب است که شما امکان تفریح و بازی در بیرون از خانه و یا پارک را ندارید. مثل وقتی که هوا بسیار گرم یا آلوده است و یا کودک به علت بیماری باید در خانه بماند.

در قدم اول بهتر است چنین برنامه‌ای را از شب قبل برنامه‌ریزی کنید و از همه اعضای خانواده بخواهید تمایلاتشان را برای اوقات فراغت فردا روی کاغذ پیاده کنند.

حتی کودک نوپا یا پیش دبستانی‌تان می‌تواند برایتان در این مورد نقاشی بکشد.

وقتی همه نظراتشان را دادند و برنامه چیده شد از همه اعضای خانواده بخواهید تا صبح سر ساعت مشخصی از خواب برخیزند و باهم فعالیت‌های روز تعطیل را شروع کنید. و هر کس بر طبق برنامه و وظایفش، کاری را انجام دهد.

نمونه ای از بازی های دسته‌جمعی خانوادگی 

قدم دوم انجام بازی هاست. برای انجام بازی ها برنامه‌ای از قبل داشته باشید. بازی ها را طوری انتخاب کنید که همه اعضای خانواده دوست داشته باشند و کمی هم جدید باشد.

بازی کتاب خانواده

یک بازی هیجان‌انگیز و برای کودکان در این رابطه بازی «کتاب خانواده» است:

با چند ورق کاغذ، یک دفترچه شبیه دفترچه یادداشت تهیه کنید. روی هر صفحه آن یک جمله از جملات زیر و … یادداشت کنید:

• مامان من خیلی خاصه چون …
• بابای من می‌تواند …
• بابابزرگ خاصه چون …
• بهترین بخش خواهر و برادری اینه که …

شما می‌توانید جملات دیگری را نیز یادداشت کنید. سپس دفترچه را به یکی از اعضای خانواده بدهید و از او بخواهید تا جمله‌ای که به او افتاده را تکمیل کند.

در این بازی باید جمله بامزه و طنزآمیز نوشته شود. و البته رعایت ادب و احترام حفظ شود.

وقتی جملات تکمیل شد یکی جملات را پشت سر هم بخواند. شنیدن این جمله‌های طنزگونه هم شادی‌بخش است و هم اینکه روحیه طنزپذیری و نقدپذیری اعضای خانواده را بالا می برد.

مثلا وقتی کودکی پدر و مادرش را نقد می‌کند و واکنش مساعد او را در برابر انتقادپذیری می‌بیند خود نیز برای این ویژگی آماده می‌شود .

اگر کودک پیش دبستانی در خانه دارید از او بخواهید تا ادامه جمله را در همان صفحه نقاشی کند.

وقتی تایم بازی های گروهی خانوادگی برای اعضای خانواده در نظر می‌گیرید سعی نکنید زود آن را به پایان برسانید. در یک روز تعطیل بهتر است شما ۳ بخش تایم بازی ۳۰ تا ۴۵ دقیقه‌ای داشته باشید.

بازی دست به یکی

بازی دسته جمعی دیگری باری “دست به یکی” است.

در این بازی نخست یک محفظه مقوایی ایجاد کنید.

شما می توانید از جعبه لباسشویی و یا یخچالتان استفاده کنید. و یا اگر مقواهای دیگر دارید چهار دیوار با سوراخ­‌های ریز و درشت دورتادور کودکتان ایجاد کنید. و از او بخواهید که هرگاه توپ از یکی از سوراخ ها افتاد باید سریع آن را بیرون بیندازد.

از بقیه اعضای خانواده نیز بخواهید تا دور تا دور مقوا از بیرون بنشینند به هریک از اعضا بیرون از محفظه مقوایی ۵ تا ۶ توپ کوچک یا توپ پینگ پنگ بدهید. یا اگر توپ کوچک در اختیار ندارید می‌توانید با مچاله کردن کاغذ باطله و چسب نواری توپ درست کنید.

سپس همه را تشویق کنید تا با فاصله‌ های منظم توپ را داخل محفظه بیندازند.

این بازی به سرعت واکنش و سرعت عمل کودک کمک می‌کند.

این بازی میزان تحرک کودک و اعضای خانواده را بالا می‌برد و بسیار برای کودکان هیجان‌انگیز است .

وقتی بازی تمام شد، نباید توپی در محفظه مقوایی باقی مانده باشد.

اگر هر تعداد توپ باقی مانده بود روی کاغذ یادداشت می‌شود و نوبت به نفر بعد می‌رسد .

این بازی برنده یا بازنده ندارد، اما کودک پیش دبستانی در فرایند این بازی یاد می گیرد که چگونه شکست را بپذیرد و تحمل کند و یا چگونه شادکامی‌هایش را بروز دهد.

برخی ایده‌ها برای بازی های خانوادگی

شما با اندگی خلاقیت می‌توانید ایده‌های زیادی برای بازی های گروهی خانوادگی پیدا کنید. ما در ادامه برخی ایده‌ها را با شما در میان می‌گذاریم.

کنسرت خانوادگی

شما برای بازی­ های دسته جمعی در یک روز می‌توانید یک کنسرت خانوادگی برگزار کنید.

هر کس با استفاده از آلات موسیقی “سازی” را که بلد است بنوازد. یا از قابلمه و لیوان و ظروف پلاستیکی استفاده کند.

یک نفر آواز بخواند و بقیه بر ریتم آواز او با ساز یا وسایل آشپزخانه موسیقی بنوازند.

بازی قایم باشک

انجام بازی قایم باشک به طور دسته جمعی هم خیلی هیجان انگیز است.

کودکان پیش دبستانی این بازی را خیلی دوست دارند. حتما در خانه این بازی را انجام دهید.

نمایش عروسکی

نمایش عروسکی نیز برای بچه ها بسیار جالب و لذتبخش است.

این بازی همچنین مهارت های زیادی را در آنها تقویت می‌کند.

حرف آخر بازی های دسته‌جمعی خانوادگی 

بازی های زیادی هستند که می‌توانند با استفاده از قوه خلاقیت شما خلق شوند.

فقط کافی است کمی حوصله به خرج داده و صبور باشید و تصمیم بگیرید که یک روز شاد را برای کودکتان رقم بزنید.

شما حتی اگر تصمیم به تماشای تلویزیون یا یک فیلم سینمایی دارید، فیلمی را انتخاب کنید که برای همه اعضای خانواده مناسب است .

به طور کلی هرچه شما با کودکتان بیشتر بازی کنید بیشتر خواهید توانست با او تعامل مثبت برقرار کنید.

کودکان در بازی بسیاری از مفاهیم و قوانین را یاد می گیرند بنابراین حتی شما می توانید مفاهیم خاص را به او یاد دهید.

همچنین می‌توانید بازی هایی را ترتیب دهید و در آن قوانین خانگی را اجرا کنید و بدین‌ترتیب به رفتارهای او و سایر اعضای خانواده نظم دهید.

استفاده از اسباب بازی های مناسب برای بازی های گروهی نیز می‌تواند به غنی‌تر شدن بازی های گروهی خانوادگی یاری رساند.

منابع:

Child fun. (2016). Family Games and Activities. Retrieved from http://www.childfun.com/themes/people/families/#Family_Games_and_Activities

Witerbeard, D., Basilio, M., Kuvalja, M., & Verma, M. (2012). The importance of play. Europe: Industries of Europe (TIE).

https://www.twinkl.co.uk/blog/the-benefits-of-playing-family-games