بازی های حرکتی درشت برای توانمندسازی کودکان

برخی والدین تصور می‌کنند که بازی های حرکتی درشت صرفا کودک را در حرکات ورزشی توانمند می‌سازد اما این تنها بخشی از ماجرا است.  مهارت‌ های حرکتی درشت مناسب می‌تواند روی مهارت های شناختی و همچنین توانایی‌های خوب نوشتن، خوب خواندن و حتی تمرکز سر کلاس درس تأثیر بگذارد. به همین دلیل در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید به بازی های حرکتی درشت برای توانمندسازی کودکان می‌پردازیم.

ضرورت تقویت عضلات کودکان

توسعه عضلات قوی برای کودکان از سنین نوپایی به بعد بسیار مهم است. این به بهبود ساختار بدن، قدرت و ویژگی‌های شخصیتی آنها نیز کمک می‌کند. به این دلیل؛ والدین باید فرزندان خود را در انجام فعالیت‌های مختلف و بازی های حرکتی درشت تشویق کنند تا مهارت های حرکتی درشت آنها را از سنین پایین افزایش دهد.

برای عملکرد مناسب در تمام ابعاد زندگی روزمره، انجام تکالیف و فعالیت‌های مدرسه و پیشرفت تحصیلی لازم است که فرزندتان را با رشد ساختاری و عملکردی قوی‌تر پرورش دهید. این رشد تنها زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد که مهارت های حرکتی درشت در آنها به خوبی توسعه یافته باشد.

مهارت‌ های حرکتی درشت یکی از موارد مهمی است که به کودکان کمک می‌کند تا هماهنگی ماهیچه‌ای قوی‌تر و بهتر بین دست‌ها، پاها، انگشتان دست، بازوها و غیره ایجاد کنند. این مهارت‌ها عضلات بزرگ را درگیر می‌کند و با افزایش ثبات، کنترل سر تا پا و همچنین حرکات، بدن را تقویت می‌کند.

به طور خلاصه، فعالیت‌ها و بازی های حرکتی درشت، حرکات بدن را توسعه می دهد تا کودک نوپا در حال رشد با کنترل و ثبات بیشتر بدن قوی‌تر شود. از این رو، آشنایی والدین با روش‌های مناسب برای رشد صحیح مهارت های حرکتی درشت در کودکان ضروری است.

چند نمونه از فعالیت ها و بازی های حرکتی درشت عبارتند از:

• خزیدن
• پیاده‌روی
• دویدن
• شنا کردن
• رقصیدن
• غلطیدن

بازی های حرکتی درشت علاوه بر مزایای شناختی و مهارتی در کودکی، برای تشویق و آماده‌سازی کودک شما برای یک سبک زندگی سالم در زمان نوجوانی و بزرگسالی نیز بسیار مهم هستند.

چرا توسعه مهارت های حرکتی درشت مهم است؟

طبق تحقیقات، کودکی که مهارت حرکتی درشت را از سنین پایین تقویت می‌کند، توانایی عملکرد بهتری دارد. آنها همچنین بیشتر مستعد داشتن یک سبک زندگی سالم هستند.

کودکان در این سن برای ایجاد قدرت، هماهنگی و اعتماد به نفس و زمینه‌سازی برای یک سبک زندگی سالم نیاز به فعالیت بدنی دارند.

آنها همچنین کنترل بیشتری بر میزان فعال بودن خود به دست می‌آورند. بچه‌هایی که از ورزش و بازی های حرکتی درشت لذت می‌برند، در طول زندگی‌شان فعال می‌مانند.

تناسب اندام می‌تواند نحوه رشد کودکان در مدرسه را بهبود بخشد، باعث افزایش عزت نفس شود. همچنین از چاقی جلوگیری کند و خطر ابتلا به بیماریهای جدی مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماریهای قلبی را در آینده کاهش دهد.

فواید بازی های حرکتی درشت و مهارت در آن

•  داشتن این مهارت به کودک در سن دبستان کمک می‌کند عضلاتش را قوی‌تر کرده و بتواند مدت زمان طولانی‌تری روی نیمکت بنشیند.
•  کودکی که ورزش می‌کند، در اصل به تقویت مهارت‌های حرکتی درشت مشغول است. در نتیجه، این کودک می‌تواند در جلسات درس هم دقت کند و تمرکز بیشتری داشته باشد.
•  رشد مهارت‌ های حرکتی به تمرکز کودک کمک می‌کند. این مهارت‌ ها باعث می‌شود کودک عضلات مقاومی داشته و بتواند مدت زمان طولانی‌تری روی صندلی بنشیند و به حرف‌های معلم گوش فرادهد.
•  رشد این مهارت‌ ها می‌تواند به قیچی کردن کاغذ، نقاشی کشیدن و رنگ کردن کودک کمک کند. اگر عضلات دست کودک ضعیف باشد، نمی‌تواند این تکالیف را به خوبی انجام دهد.
•  به علاوه، این مهارت به استفاده همزمان از هر دو دست کمک می‌کند. کودک با یک دست کاغذ را گرفته و با دست دیگر می‌نویسد.
•  مهارت‌ های حرکتی درشت به خوش‌خط شدن کودک هم بسیار کمک می‌کند. به طور کلی داشتن دستخط خوب حاصل یکپارچگی حرکت و سیستم دیداری است.
•  مهارت حرکتی درشت روی خواندن کودک و گرفتن کتاب هنگام مطالعه هم اثرگذار است.
•  همچنین این مهارت روی فعالیت‌های هنری و ریاضی کودک و نیز ترسیم اشکال هندسی تأثیر می‌گذارد.

متخصصان تنها راه برای بالا بردن مهارت حرکتی درشت را انجام فعالیت‌ها و بازی‌ های حرکتی درشت می‌دانند. فعال ماندن به وسیله تمرین مهارت‌ های حرکتی درشت می‌تواند به کودکتان کمک کند که چاق نشود و غیرفعال باقی نماند.

ورزش شانه‌ها و تقویت ماهیچه‌های باسن و کمر

تقویت ماهیچه‌های باسن و کمر نقش حیاتی در عملکرد کودک سر کلاس درس دارد. بدون ماهیچه‌های قوی، کودکان نمی‌توانند برای مدت طولانی پشت نیمکت نشسته و مشغول فعالیت‌های ریز حرکتی شوند.

برای انجام بازی های حرکتی درشت برای این منظور، یک پتو روی زمین پهن کنید و از او بخواهید که روی زمین دراز کشیده و زانوها را به طرف بالا خم کرده و کف پا را روی زمین بگذارد.

یک کیسه کوچک پنبه‌ای بین زانوهای او بگذارید و از او بخواهید با زانوها کیسه را نگه دارد، سپس از کودک بخواهید که به طرف بالا خم شده و دست‌ها را به زانوها برساند یا در اصطلاح ورزشی دراز و نشست برود.

سپس شما تا عدد ۱۰ بشمرید و دوباره از او بخواهید به حالت اولش بازگردد. باید دقت داشته باشید که حرکات آهسته این نرمش اهمیت دارد و نباید تبدیل به حرکات دراز و نشست تند شود.

تقویت خاص بازوها و پاها می‌تواند با کلاس‌های هنرهای رزمی پیشرفت کند. از کاراته گرفته تا تکواندو، این فعالیت‌ها باعث ایجاد آگاهی از بدن کودکان در فضا می‌شوند و زمانی که مجبور به واکنش سریع هستند، ذهن و بدن را با هم درگیر می‌کنند.

بندباز کوچولو

یکی از بازی های حرکتی درشت، بندباز کوچولو است. در این بازی شما نخست یک طناب را روی زمین پهن می‌کنید و از کودک می‌خواهید تا روی طناب راه برود و دقت کند تا تعادلش حفظ شده و فقط روی طناب راه برود.

تمام مدت از او بخواهید عضلات شکمش را سفت نگه داشته و راه برود. سپس برای اینکه بازی را جذاب‌تر سازید، یک بطری یا لیوان آب را در وسط طناب گذاشته و به کودک بگویید طوری تعادل گرفته و روی طناب راه برود که لیوان آب واژگون نشود. این کار به حفظ تمرکز کودک هم کمک زیادی می‌کند.

شما می‌توانید علاوه بر تقویت عضلات پا و ایجاد تعادل در بدن کودک عضلات باسن و کمر او را نیز در این بازی تقویت کنید. بدین منظور از کودک بخواهید تا با پنجه روی طناب راه برود و تعادل خود را حفظ کند.

راه رفتن خرچنگی

این بازی و فعالیت جسمانی به تقویت عضلات دست، باسن و کمر و نیز پاها کمک زیادی می‌کند. از کودکتان بخواهید تا روی زمین دراز بکشد.

سپس دست‌ها را زیر شانه‌اش ستون کرده و شانه‌ها را بالا بیاورد و در مرحله بعد نیز پاها را با زاویه نود درجه ستون کرده و مانند یک خرچنگ راه برود.

بعد از چند دقیقه که او به حرکت ادامه داد، برای ادامه پرورش عضلات از او بخواهید تا شانه‌ها را روی زمین گذاشته و دست‌ها را طرفین بدنش قرار دهد و سپس با پاها که هنوز در حالت عمود هستند کمرش را بالا گرفته و چند دقیقه نگه دارد و در اصطلاح یک «پل» ایجاد کند.

بعد از او بخواهید تا اسباب بازی ماشین بازی را از یک طرف بدن به طرف دیگر از زیر پل عبوردهد.

بالا بردن پاها

صندلی را در کنار کودک طوری قرار دهید که پشتی صندلی در کنار دست کودک قرار گیرد. سپس از او بخواهید  تا با دست راست پشت صندلی را گرفته و پای راستش را نیز بالا بیاورد و چند دقیقه نگه دارد.

دقت داشته باشید این کار می‌بایست خیلی آرام صورت گیرد. بعد پا را روی زمین بگذارد و با پای دیگر حرکات را انجام دهد.

پس از چند تکرار و تمرین از کودک بخواهید این بار بدون گرفتن پشتی صندلی پای راستش و بعد پای چپش را بالا برده و نگه دارد.

بازی های حرکتی درشت در پارک و زمین بازی 

برای کودکی که استفاده از ورزش‌های معمول را دوست ندارد، بالا رفتن از درخت، بالا رفتن از یک وسیله بازی و تاب‌ بازی به صورت انفرادی می‌تواند به تقویت و مقاومت ماهیچه‌های کمر و باسن او کمک کند.

تاب‌ بازی به او کمک می‌کند تا همزمان هر دو پا را به سمت جلو  و عقب حرکت دهد. به طور کلی تا تقویت عضلات درشت صورت نگیرد یا به عبارتی تا کودک به مهارت‌ های حرکتی درشت دست نیابد، نمی‌تواند حرکات ظریف را دنبال کرده و در سر کلاس درس متمرکز شود. بنابراین تمرین‌های ورزشی کمک زیادی به تقویت عضلات کودک می‌کند.

به طور کلی والدین می‌بایست تا قبل از ورود کودک به مدرسه، او را به لحاظ حرکات درشت توانمند سازند. تا او بتواند در کلاس درس تمرکز داشته باشد و تکالیف حرکتی ظریف را به خوبی به انجام رساند.

بازی در زمین بازی یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای توسعه مهارت های حرکتی درشت است. با آویزان شدن از میله‌های بارفیکس گرفته یا بالا رفتن از یک دیوار کوهنوردی، کودکان به طور طبیعی یاد می‌گیرند که چگونه قسمت‌های مختلف بدن خود را حرکت دهند و وزن خود را بر این اساس منتقل کنند.

بازی های حرکتی درشت در پارک و زمین‌های بازی نه تنها منبع خوبی برای رشد مهارت های حرکتی درشت کودکان هستند، بلکه سرگرم‌کننده و بسیار اجتماعی هستند.

تقریبا تمام وسایل بازی در زمین بازی به بچه ها اجازه می دهد تا روی مهارت های حرکتی درشت کار کنند و بخش بسیار مهمی از فعالیت‌های مفید برای رشد حرکتی کودک است.

بازی های تعادلی

بازی های متعادل‌کننده که در داخل یا فضای باز استفاده می‌شوند، مقدمه‌ای عالی و چالش‌برانگیز برای مفهوم تعادل هستند.

کودکانی که نیاز به تمرکز کامل دارند، باید یاد بگیرند که در طول تیر میانی توقف کنند و در عین حال مراقب باشند که از آن سر نخورند.

این فعالیت سرگرم‌کننده، همچنین یک راه عالی برای توسعه سایر مهارت های حرکتی پایه است.

بازی های حرکتی درشت چتر نجات

یکی از بازی های حرکتی درشت، بازی چتر نجات است. چه با گروه‌های کوچک و چه بزرگ، بازی‌ های چتر نجات ابزاری عالی برای کار بر روی کار تیمی و مهارت‌ های شنیداری گروهی و همچنین توسعه هماهنگی کودک است.

آنها حتی می‌توانند به عنوان واسطه‌ای برای کودکان مبتلا به مشکلات توجه استفاده شوند. چه یک چتر نجات بزرگ ساده داشته باشید و چه یک بازی با توپ چتر نجات، دنیایی از بازی های جدید و سرگرم‌کننده چتر نجات در انتظار شما برای یادگیری و کشف است!

راکرها و الاکلنگ

راکرها که برای یک، دو یا سه کودک مناسب هستند، روشی عالی برای تشویق حرکت، توسعه مهارت های حرکتی و تعادلی هستند و حتی می‌توانند اهمیت به اشتراک‌گذاری و ارتباط را آموزش دهند.

راکرهای با پایه‌ای ثابت و بدون لبه‌های تیز، یک اسباب بازی سرگرم‌کننده و ایمن برای استفاده در داخل و خارج از منزل هستند.

الاکلنگ‌ها نیز برای تقویت عضلات ساق پا و تقویت مهارت های حرکتی درشت در کودکان بسیار مفید هستند.

بازی های حرکتی درشت پرتابی

بازی های کلاسیک پرتاب فقط سرگرم‌کننده نیستند، بلکه روشی موثر برای رشد و تمرین مهارت های حرکتی و سایر مهارت های حسی حرکتی کودکان هستند.

حلقه‌های پرتاب با طیف وسیعی از تنواع اندازه و جنس، یکی از بازی های حرکتی درشت عالی برای روزهای بارانی در داخل یا خارج از منزل، زمانی که هوا خوب است، باشند.

استفاده از یک توپ ورزشی یا یک توپ کوچک معمولی برای پرتاب آن به داخل یک سبد یا ظرف، می‌تواند یک مکمل سرگرم‌کننده برای هر بازی حرکتی درشت باشد.

بچه ها همه این فعالیت‌های مختلف را دوست دارند و می توانید چالش را بر اساس سن و توانایی بچه هایی که با آنها کار می کنید تغییر دهید!

تلفیق یادگیری با بازی های حرکتی درشت

با اندکی خلاقیت، می‌توانید بازی های حرکتی درشت را با یادگیری مواد مختلف درسی تلفیق کنید. بهترین ویژگی چنین ابتکاری این است که بچه‌ ها به طور همزمان هم سرگرم می‌شوند و لذت می‌برند و هم مطالبی را یاد می‌گیرند.

در ادامه برخی از این بازی های حرکتی درشت تلفیقی را معرفی می‌کنیم.

بازی های الفبا

در این بازی ها کودکان با حرکات یا تغییر حالت بدن حروف را بازسازی می‌کنند. مثلا کودک با یک حرکت سریع دست یک حرف الفبا را در هوا ترسیم می‌کنند. دیگران باید حدس بزنند که آن حرف کدام است.

بازی های حرکتی درشت زیادی را برای نمایش حروف الفبا می‌توان انجام داد. این بازی مهارت حرکتی را با مهارت های دیداری و ذهنی ترکیب می‌کند.

بازی حرکات حیوانات

این نوع بازی ها را می‌توان با درس علوم و مباحث مربوط به زندگی جانوران ترکیب کرد. به طور مثال می‌توان به بچه ها در مورد زندگی لاشخورها توضیح داد و فیلم حرکات لاشخور برای شکار را به آنان نشان داد.

سپس از آنها می‌خواهیم که تمام آن حرکات شامل راه رفتن، پرواز، جستجو، حمله و چنگ زدن را با حرکات بدن خود اجرا کنند.

یا از بچه‌ها می‌خواهیم که به شیوه کانگوروها یا شامپانزه‌ها حرکت کنند. این بازی های جرکتی درشت علاوه بر هیجان‌انگیز بودن، اطلاعات جانورشناسی را در اختیار کودکان قرار می‌دهد.

بازی های عددی

در این نوع بازی ها کودکان با بدن خود شکل اعداد را نشان می‌دهند یا با حرکات خود برخی محاسبات ساده عددی را به نمایش می‌گذارند.

مثلا از بچه ها می‌خواهید که با حرکات بدن خود از صفر تا ده بشمارند.

یا از آنها می‌خواهید که دو عدد یک رقمی را با جمع یا از هم کم کنند و نتیجه آن را نیز با حرکت بدن خود نمایش دهند.

این نوع از بازی های حرکتی درشت علاوه بر توسعه مهارت های حرکتی درشت به تقویت هوش منطقی ریاضی  کودکان نیز کمک می‌کنند.

سخن آخر بازی های حرکتی درشت

در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید به معرفی انواع بازی های حرکتی درشت پرداختیم.

مهارت های حرکتی درشت بخش مهمی از فرایند رشد کودکان است. تقویت این مهارت های حرکتی، باعث بهبود مهارت های حسی – حرکتی دیگر و توسعه مهارت های شناختی نیز در کودکان می‌شود.

همچنین بازی های حرکتی درشت با تقویت عضلات و قدرت بدنی کودکان، زمینه سلامتی درازمدت آنها در بزرگسالی را آماده می‌کند.

این بازی ها علاوه بر تقویت مهارت های حرکتی درشت و توانایی‌های شناختی در کودکان، به بهبود مهارتهای پایه مثل تمرکز و دقت نیز کمک می‌کنند.

همچنین به نمونه‌هایی از بازی های حرکتی درشت تلفیقی اشاره کردیم که علاوه بر تقویت این مهارت ها و ایجاد هیجان و لذت، به یادگیری مفاهیم و موضوعات مختلف درسی کمک می‌کند.

علاوه بر انجام این بازی ها، استفاده از اسباب بازی هایی مثل سه چرخه، اسکوتر، دوچرخه، ماشین شارژی و موتور شارژی می‌تواند برای توسعه و تقویت مهارت های حرکتی درشت در کودکان بسیار مفید باشد.

منابع:

OT MAM learning activities. (2016). Fun Core Exercises For Kids!. Retrieved from http://www.ot-mom-learning-activities.com/core-exercises-for-kids.html

Jacobelli, F., &  Watson, L. (2008). Add/ADHD drug free. New York: AMAcom.

https://www.twinkl.com.hk/teaching-wiki/gross-motor-skills

www.firstdiscoverers.co.uk

theplab.net

www.pinkoatmeal.com

https://www.choc.org/primary-care/ages-stages/6-to-12-years/