کمرویی تأثیری بازدارنده بر کارآمدی و پویایی کودکان دارد و از شکل‌گیری سالم شخصیت و نیز شکوفایی استعدادها و قوای فکری و عاطفی آنان و برقراری ارتباط اجتماعی درست جلوگیری می‌کند. لذا غلبه بر کمرویی موضوع مهمی است که باید مورد توجه والدین و مربیان قرار گیرد. از این رو، در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید به خجالت و کمرویی کودکان و علت‌ها و راهکارهای آن می‌پردازیم.
تقریباً برای تمامی والدین این جریان رخ داده است که کودک آنها در میان یک جمع جدید احساس خجالت کند اما بعد از مدت کوتاهی این مشکل برطرف میشود. یا ممکن است بعد از تمام شدن مهمانی یا برگزاری چند دیدار و ملاقات، کودک دیگر احساس خجالت نکند ولی برخی از کودکان در تمامی موقعیت‌ها گوشه‌گیر و خجالتی هستند.
خجالت و کمرویی در کودکان یکی از مشکلات اجتماعی رایج است که بسیاری از والدین در مسیر تربیت کودک و نوجوان با آن مواجه می‌شوند. کمرویی در کودکان به معنی احساس ناراحتی کردن از بودن در جمع است. کودک خجالتی در موقعیت‌های ناآشنا و هنگام تعامل و گفتگو با دیگران عصبی و مضطرب میشود.
کمرویی چیست؟
خجالت و کمرویی توجه مضطربانه و غیرعادی به خویشتن در یک موقعیت اجتماعی است که در نتیجه آن فرد دچار نوعی ناراحتی و تنش عضلانی – روانی میشود و شرایط عاطفی و افکارش، تحت تأثیر قرار می‌‌گیرد و زمینه بروز رفتارهای خام و نسنجیده در او فراهم میشود.
به زبانی ساده، کمرویی یعنی خودتوجهی بسیار زیاد و ترس از مواجه شدن با دیگران. زیرا کمرویی نوعی ترس و اضطراب اجتماعی است به طوری که:
- روبرو شدن با افراد جدید را برای فرد نگران‌کننده و دشوار می‌سازد.
- وارد شدن به اماکن جدید و کسب و کار و تجارت تازه را برای فرد سخت می‌کند.
- موجب مخفی شدن از انظار و احساس عجز در عین توانمندی میشود.
کمرویی افراد همیشه در برابر انسان‌ها متبلور میشود و نه حیوانات، اشیا و موقعیت‌های طبیعی و جغرافیایی. خجالت و کمرویی با دارو برطرف نمی‌شود و اساساً رفتاری اکتسابی و آموخته‌شده است و برای درمان آن، باید رفتار نوین و مطلوب اجتماعی در فرد فراگرفته شود (کیمبل، ۱۹۹۱).
کمرویی به عنوان یک بیماری اجتماعی
چیک و باس (۱۹۸۱) کمرویی را به عنوان واکنش‌های منفی فرد به بودن با غریبه‌ها یا آشنایان سببی تعریف کردند. این واکنش‌ها شامل تنش، نگرانی، احساس‌های غیرماهرانه و ناراحت‌کننده، نگاه از روی نفرت و بازداری رفتار اجتماعی است (باس، ۱۹۸۱).
زیمباردو بر این باور است که کمرویی احتیاط مفرط در روابط بین‌فردی است. به ویژه افراد کمرو از ابراز وجود می‌هراسند، درباره شیوه واکنش دیگران به خود بسیار حساسند و به سرعت دستپاچه می‌شوند و نشانه‌های جسمانی اضطراب مانند بالا رفتن ضربان قلب، سرخ شدن چهره و ناراحتی معده را تجربه می‌کنند.
خجالت و کمرویی یک مشکل فردی بی‌سر و صدا است و چنان شایع است که می‌توان آن را یک بیماری اجتماعی نامید؛ زیرا کمرویی موجب اضطراب اجتماعی، هراس اجتماعی، عدم اعتماد به نفس، نداشتن مهارتهای اجتماعی و عدم سازگاری با جمع است (زیمباردو، ۲۰۰۰).
کیت (۲۰۰۷) معتقد است که بسیاری از افراد خجول و کمرو به جنبه‌های منفی شخصیتشان زیاد توجه دارند. آنها نقاط ضعفشان را بزرگ و نقاط قوتشان را کم‌ارزش می‌دانند.
افراد کمرو نه تنها تصویری منفی از خود در ذهن دارند، بلکه درباره خود به قضاوت‌های غیرطبیعی می‌پردازند و احساس می‌کنند دیگران آنها را قبول ندارند (لیزژیک، اکیوز، دوگان و کوگو، ۲۰۰۴).
خجالت و کمرویی در کودکان و علل آن
به یاد داشته باشید تا حدودی، خودداری کودک از صحبت و ابراز وجود، به ویژه در میان جمع، کاملا طبیعی است.
در ابتدا خجالت کودک ممکن است نشانه عادی بازدارنده‌ای باشد که با برقراری ارتباط نزدیک‌تر، خودبه‌خود و به‌زودی از بین می‌رود. اما در حالت شدید خجالت و کمرویی در کودکان به صورت یک اختلال رفتاری واقعی جلوه‌گر میشود.
یک کودک خجالتی، زمانی که تصور کند مورد توجه اطرافیان قرار گرفته است، بسیار ناراحت و پریشان میشود.
کودک برای خود نوعی سپر در برابر محیط می‌سازد و تا جایی که ممکن است کمتر از درون خود بیرون می‌آید تا با شکست و یأس احتمالی روبرو نشود.
بچه‌های کمرو به راحتی دلسرد می‌شوند و به درون خود فرومی‌روند. در شرایطی که آنها از طرف محیط اطرافشان تهدید می‌شوند، بیشتر وقت‌ها با نشانه‌های روانی مثل سرخ شدن، تپش قلب یا عرق کردن واکنش نشان می‌دهند.
کودکی که از مشکل برقراری ارتباط رنج می‌برد، آن قدر خودش را از دیگران کنار می‌کشد که حتی یک بار هم سعی نمی‌کند یک رابطه اجتماعی با دیگران برقرار کند.
علت‌ها و عوارض کمرویی کودکان
اگر خجالت و کمرویی در کودکان بیش از حد هنجار و به صورت یک اختلال رفتاری ظاهر شود ممکن است از علل زیر ناشی شده باشد:
- ژنتیک: برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است کمرویی و احساس خجالت ارثی باشد.
- عوامل شخصیتی: نوزادان حساس و تحریک‌پذیر ممکن است در آینده خجول و کمرو شوند.
- رفتارهای آموخته‌شده: کودکان از طریق مشاهده رفتار دیگران، شیوه تعامل با اجتماع را یاد می‌گیرند. آنها بیشتر رفتارها و عکس‌العمل‌های والدین خود را الگو قرار می‌دهند. والدین خجالتی و کمرو، کودکان خجالتی بار می‌آورند.
- فقدان تعاملات اجتماعی: کودکانی که از جمع و اجتماع به دور نگه داشته شده‌اند، ممکن است از حضور در بین سایرین احساس ناراحتی و فشار کنند. آنها فاقد مهارتهای اجتماعی مطلوب هستند و چون نمی‌دانند در جمع چه باید بکنند لذا ترجیح می‌دهند در گوشه‌ای تنها و ساکت بنشینند.
- ترس از شکست: کودکانی که دچار شکست‌های پی در پی شده‌اند، ممکن است از ترس شکست‌های بعدی، انزوا و دوری از جمع را در پیش بگیرند.
این مشکلات بیشتر با اختلالات رفتاری دیگری تداخل پیدا می‌کنند و شاید دلایلی برای اختلال گفتاری و لکنت زبان شوند. البته پرخاشگری و نافرمانی را نیز ایجاد می‌کنند.
عوارض خجالت و کمرویی برای کودکان
انسان اصالتاً موجودی اجتماعی است و نیازمند ارتباط با دیگران. بسیاری از استعدادهای ما در ارتباطات بین‌فردی شکوفا میشود.
در جامعه ما بسیاری از کودکان و بزرگسالان، بدون آنکه تمایل داشته باشند، ناخواسته خود را در حصاری از کمرویی قرار می‌دهند و قابلیت‌های ارزشمند آنها پنهان باقی می‌ماند.
پرداختن به پدیده خجالت و کمرویی در کودکان و مبانی روانشناختی آن از آن رو حائز اهمیت است که همه ما به گونه‌ای تجربه آن را در موقعیت‌های مختلف داشته‌ایم اما بعضی افراد در همه شرایط و موقعیت‌های اجتماعی دچار کمرویی قابل توجه می‌شوند.
کودکان کمرو و خحالتی اصولاً رویدادهایی را که به موفقیت بینجامد، نمی‌شناسند. چون هنوز این کودکان به مبارزه‌طلبی برانگیخته نشده‌اند یا فوری از آن عقب‌نشینی می‌کنند. خجالت و کمرویی در کودکان می‌تواند در رشد کنونی و نیز رشد آتی کودکان بسیار تأثیرگذار باشد و روند رشد را مختل کند.
کودکان کمرو به اندازه کودکان پرخاشگر جلب‌نظر نمی‌کنند. چون آنها به طور مستقیم مشکل‌ساز نیستند. ولی این جریان به اندازه‌ای مهم است که باید برای این کودکان نیز کار تخصصی و مهمی انجام داد؛ که از جمله این اقدامات تقویت اعتماد به نفس است.
نکاتی برای والدین
به بچه‌های بیش از اندازه خجالتی باید فرصتی داد تا تجربه‌های شخصی به دست آورند. حتی اگر پیامد آن خرابکاری، زمین خوردن، زخم و خراشیدگی باشد. البته باید برای جنب و جوش‌های کودکانه هم مرزهایی قائل شد.
با وجود این، تا جای ممکن، نباید این محدوده را کوچک گرفت. کودک درون این محدوده باید اجازه داشته باشد که آزادانه استعدادهای خود را شکوفا کند تا فعالیت‌های خودجوش او از بین نرود.
پدر، مادر و مربی باید با عمل کودکانه او با علاقه برخورد کنند و دائم او را در قدم‌هایی که برای استقلال خود برمی‌دارد، تقویت کنند. تجارب موفقیت‌آمیز برای رشد روانی کودک مهم است.
برای کودکان کمرو، به‌خصوص صبر و تشویق مهم است. با داشتن اعتماد به نفس محکم، خجالت و کمرویی در کودکان کمتر میشود و مشکلات ارتباطی هم از بین می‌رود. با تأیید هر کار، حتی عملکرد کوچک مثبت او، اعتماد به نفس کودک تقویت میشود.
راهکاریی برای رفع کمرویی در کودکان
شما نمی توانید کودک را مجبور به صحبت یا مشارکت در جمع کنید و نباید هم چنین کنید. ولی شما می‌توانید با استفاده از راهکارهایی زیر خجالت و کمرویی در کودکان را کمتر کنید و رفع نمایید.
دقت کنید که لقب خجالتی به فرزندتان ندهید.
کودکان و بزرگسالان تمایل دارند صفت‌هایی را که به آنها نسبت می‌دهید را در خود درونی سازند و همانگونه رفتار کنند.
آنچه شما به فرزندتان می‌گویید، تاثیر زیادی بر افکار و رفتار او دارد.
هیچ گاه زمانی که کودک شما دچار شرمساری و خجالت شده است، او را مورد انتقاد قرار ندهید.
همواره سعی کنید او را درک کنید، با او همدلی داشته باشید و حمایتگر او باشید.
از قبل با کودک خود گفتگو کنید و به او پاداش بدهید.
به کودک بگویید: «خاله مریم امروز عصر به منزل ما می‌آید. اگر به او سلام کنی با هم دسر می‌خوریم و اگر موقع خداحافظی با او صحبت کنی شب برایت قصه می خوانم.»
تأیید و تشویق اجزای ضروری تربیت است که به وسیله آنها اعتماد به نفس سالمی در کودک رشد می‌کند و مانع خجالت و کمرویی در کودکان میشود.
تشویق دائمی عملکرد کودک نیز کار اشتباهی است، چون انتقاد و ایراد دائمی را نیز به همراه دارد.
انتظارات خود را مشخص کنید.
به کودک خود بگویید که یک قانون “سلام” دارید که باید رعایت کند. حتی اگر نمی‌‌خواهد صحبت کند، باید به شخص جدید سلام کند.
توقع زیادی در تربیت هم می‌تواند موجب خجالت و کمرویی در کودکان شود.
پدر و مادری که دائم خواسته‌های بیش از اندازه از کودکشان دارند، باعث می‌شوند که وقتی کودک نتواند از عهده آن کارها برآید، از عدم موفقیت‌های کوچک و بزرگ رنج ببرد و از ترس سرزنش در خودش فرورود و فقط از روی بی‌میلی به تجربه‌های جدید دست بزند. ولی عکس آن هم صادق است و تربیتی دلسردکننده هم به همین دلیل، به نتایج مشابه منجر میشود.
به جای کودک صحبت نکنید.
اگر کودک، جواب سوال‌های شخص تازه را نمی‌دهد، شما به جای او جواب ندهید، مگر اینکه کودک، بیش از حد خجالتی باشد.
به کودک بگویید که اگر بار دیگر از پاسخگویی به سوال‌های دیگران خودداری کند، باید منتظر پیامدها باشد.
مثلا ممکن است زمان تلفنی صحبت کردن را کاهش دهید. بدین معنا که اگر با کسانی که شما می‌خواهید صحبت نکند، شما هم زمان صحبت با کسانی را که خودش می‌خواهد، کاهش می‌دهید.
انجام بازی‌های گروهی برای غلبه بر خجالت و کمرویی در کودکان
از آنجا که خانواده مهم‌ترین و نخستین بستری است که کودک در آن رشد می‌کند، بکارگیری راهکارهای مختلف در خانواده برای کاهش و غلبه بر خجالت و کمرویی در کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است.
یکی از فعالیت‌های جالب و کاربردی که در خانواده امکان اجرای آن توسط والدین و فرزندان مهیا است، انجام بازی‌ها و سرگرمی‌های خلاقانه‌ای است که بر مهارت ابرازگری، جرأت‌ورزی و غلبه بر کمرویی کودکان مؤثر است.
در این بخش به معرفی بازی‌ها و فعالیت‌هایی می‌پردازیم که اجرای آن به همراه والدین و کودکان می‌تواند در رشد مهارتهای ارتباطی و کاهش کمرویی و به ویژه خجالتی بودن کودکان مؤثر باشد.
در این بازی‌ها والدین به همراه کودکان به بازی‌های گروهی می‌پردازند که اجرای آن به همراه خواندن ترانه جذاب‌تر میشود. ابتدا موضوع خاصی انتخاب میشود که قابل اجرای گروهی باشد، سپس با آماده‌سازی کودک و هدف‌گذاری مشخص برای اجرای حرکات یا اعمال خاص، والدین به همراه کودکان شروع به انجام بازی می‌کنند.
بازی پارو بزن
برای مثال: یکی از نمونه‌های مناسب برای اجرای چنین بازی‌هایی بازی همراه با ترانه «پارو بزن، پارو بزن، قایقت را پارو بزن» است. این ترانه دارای کلمه‌های تکراری است و بدون داشتن کلمه‌های پیچیده، به کودک فرصت می‌دهد روی زمین بنشیند و عمل پارو زدن با قدرت را تقلید کند و ترانه را با خود تکرار کند.
روش پارو زدن را به کودکان آموزش دهید. روبروی کودکان بنشینید طوری که بتوانند حرکت شما را ببینند و تقلید کنند. به آنان بگویید می‌خواهید ترانه‌ای درباره پارو زدن قایق بخوانید و آنان را ترغیب کنید که همراه شما ترانه را بخوانند.
بسیاری از ترانه‌ها فعالیتی را تولید می‌کنند که کودکان می‌توانند انجام دهند. برای انجام این فعالیت ترانه‌ای را انتخاب کنید که موقعیتی را برای حرکت کردن مهیا کند و در ضمن برای کودکان آشنا یا یادگیری آن ساده باشد. ترانه‌هایی که حرکات آشنا یا تکراری بیان می‌کنند، بهتر است.
در حالی که می‌خوانید «پارو بزن پارو بزن، قایقت را پارو بزن، آرام به سمت پایین رودخانه» پس و پیش بروید و وانمود کنید پارو می‌زنید. کودکان را نیز تشویق کنید همراه شما پارو بزنند.
وقتی می‌خوانید «شاد و خوشحال، شاد و خوشحال، شاد و خوشحال»، لبخند بزنید و سرتان را هماهنگ با آهنگ به این طرف و آن طرف حرکت دهید.
تنوع جالبی که می‌توانید در این ترانه ایجاد کنید، به این صورت است: در حالی که روبروی کودک نشسته‌اید، دست یکدیگر را بگیرید و همراه با آهنگ با حرکت دست‌ها به عقب و جلو پارو بزنید.
همچنین می‌توانید داستان‌ها و ترانه‌های دیگری نیز که برای کودک آشنا هستند یا یادگیری آن آسان است نیز انتخاب کنید.
سپس برای اجرای داستان با مبالغه در حرکات و کمک به حفظ کردن ترانه‌ها، نشاط بیشتری ایجاد کنید.
بکارگیری موسیقی در اجرای داستان
والدین می‌توانند برای رفع خجالت و کمرویی در کودکان از طریق سرگرمی‌های گروهی همانند فیلمسازان که برای بیشتر شدن جذابیت داستان فیلم از موسیقی استفاده می‌کنند، در حین بازی‌های تخیلی با کودکان، موسیقی پخش کنند.
موسیقی باعث ابراز احساسات میشود و بازی کودکان را شاد می‌کند. استفاده از موسیقی‌های شاد و مورد علاقه برای کودکان جذاب‌تر است.
در حالی که کاری انجام می‌دهید یا نقش شخصیتی را بازی می‌کنید، موسیقی هم پخش کنید؛ مثلاً می‌توانید ضمن کارهای زیر موسیقی پخش کنید:
- اوج گرفتن مثل عقاب
- سوارکاری روی اسب
- رانندگی در جاده‌های ناهموار
- پایین آمدن از تپه با دوچرخه
- ماهیگیری و…
اجرای داستان‌های کامل‌تر
برای رفع خجالت و کمرویی در کودکان از طریق بازی‌های گروهی همچنین می‌توانید برای جذاب‌تر شدن و قرار گرفتن کودکان در موقعیت‌های متنوع‌تر، از داستان‌های پیچیده‌تر استفاده کنید.
- رفتن به جنگل و دیدن حیوانات متنوع که هر کدام اعمال گوناگونی انجام می‌دهند و غذاهای متنوعی دارند.
- سفری به فضا با موشک‌های فضاپیما و اسباب بازی های مرتبط که روی ماه و دیگر سیارات می‌نشینند و بلند می‌شوند و در آن فضانوردان به قدری آهسته حرکت می‌کنند انگار اصلاً وزنی ندارند و با شگفتی متوجه اشیاء و موجودات عجیب و ناشناخته می‌شوند.
- سفری دریایی درحالی‌که کودکان صدای آب، حرکت امواج، تکان خوردن حلقه لاستیکی نجات و صدای بوق کشتی را تقلید می‌کنند. سپس به جزیره‌ای می‌رسند و پیدا کردن گنج، ساختن پناهگاه، جستجو برای غذا، ماهیگیری، پختن صید و صدای پرندگان و حیوانات ناآشنا را تقلید می‌کنند.
چند نکته در رابطه با بازی‌ها
- با انتخاب موضوعات متنوع دیگری نیز والدین می‌توانند به همراه کودکان با هدف غلبه بر کمرویی فرزندشان به بازی بپردازند.
- از کودکان بخواهید ترانه‌ها را همراه با شما یا به صورت تکی اجرا کنند.
- در همه این بازی‌ها استفاده از موسیقی و ترانه بر حس شادابی و نشاط کودکان تأثیرگذار است.
- از کودکان بخواهید در چنین بازی‌هایی متناسب با روند داستان اعمال خاصی را انجام دهند یا تکرار کنند.
- در اجرای چنین داستان‌هایی موسیقی را پخش کنید و موقع تقلید به صدایتان احساس مناسبی بدهید و وزن و آهنگ موسیقی را منعکس کنید.
- موسیقی ممکن است وزن و آهنگ ملایم یا پرهیجان، شاد یا غمگین، آرام یا آتشین داشته باشد.
- به کودکان هم برای اجرای احساس مربوطه فرصت کافی بدهید.
- انجام بازی‌های گروهی به همراه والد و کودک بر کیفیت رابطه والدین با فرزندان نیز بسیار مؤثر است.
- داستان‌های متنوع و جذابی را برای اجرا انتخاب کنید تا کودکان مشارکتی فعال در اجرای آن داشته باشند.
- استفاده از اسباب بازی های دسته‌جمعی نیز برای این فعالیت‌ها مفید خواهد بود.
اجرای این بازی ها به گونه ای که کودک با کم اهمیت‌ترین موضوعات به ابراز وجود بپردازد برای غلبه بر خجالت و کمرویی در کودکان بسیار موثرند.
روش‌های کاربردی درمان کمرویی
مسأله کمرویی غالباً با گذشت زمان، فشردگی و پیچیدگی روابط بین‌فردی و تشدید فشارهای اجتماعی، رقابت‌ها، گوشه‌گیری‌ها و عزلت‌نشینی‌ها گسترده‌تر و بدتر میشود. پس باید با روش‌های تربیتی و درمانی مناسب، از گسترش آن پیشگیری کنیم. چراکه می‌تواند به تدریج به صورت نوعی بیماری روانی درآید.
صحبت کردن، شعر خواندن، خاطره گفتن و نقل مطالب کتاب دلخواه، تعریف موضوع و محتوای یک فیلم سینمایی، اظهار نظر پیرامون مسائل خانوادگی و اجتماعی، قصه‌گویی و داستان‌سرایی، توضیح یک مسأله یا تدریس یک موضوع درسی مورد علاقه توسط نوجوان یا بزرگسال کمرو به مخاطبان مختلف و برقراری و حفظ ارتباط بصری (رو در رو) طبیعی با ایشان با:
- چهره‌ای گشاده و خنده‌رو
- صدایی محکم و مطمئن
- با آرامش روان
- جرأت
- اطمینان خاطر
- اعتماد به نفس کامل
- و احساس خودارزشمندی،
مؤثرترین روش اصولی و تدریجی اضطراب‌زدایی، افزایش مهارت های زندگی و اجتماعی و درمان خجالت و کمرویی در کودکان و بزرگسالان است.
مخاطبان این روش
مخاطب این فعالیت به ترتیب اهمیت و اقتدار ایشان از نظر فرد کمرو عبارتند از:
- افراد خردسال آشنا و صمیمی نظیر خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها و فرزندان کوچک خانواده و فامیل
- مخاطبان خردسال آشنا اما غیرصمیمی و غیرفامیل
- کودکان خردسال غریبه
- مخاطبان همسال آشنا و صمیمی
- بچه‌های همسال، آشنا اما غیرصمیمی
- مخاطبان همسال غریبه
- افراد بزرگسال آشنا و صمیمی
- مخاطبان بزرگسال آشنا اما غیرفامیل و غیرصمیمی
- افراد بزرگسال غریبه اما غیرمعروف
- مخاطبان بزرگسال مقتدر و صاحب‌نفوذ اما غیرنقاد
- افراد مقتدر و صاحب‌نفوذ و نقد‌کننده.
افزایش خودآگاهی و کاهش کمرویی برای والدین
از آنجایی که معمولا والدین خجالتی و کمرو باعث خجالت و کمرویی در کودکان می‌شوند، والدین می‌توانند با این تمرین خودآگاهی، از خجالت و کمرویی خود بکاهند.
برای اینکه در درک بهتر و کشف وجود گرانقدر خودتان و برخورداری از تصویر جدید و مثبت از خویشتن، گامی مؤثر بردارید، دستورالعمل زیر را اجرا کنید.
الف– عکس خود را هر طور که می‌توانید، بکشید و سپس به آن نگاه کنید. آیا تصویر شما تصویر کاملی است؟ در قسمت یا نقطه‌ای از عکستان نقصی را مشاهده می‌کنید؟ آیا وقتی که به خودتان می‌نگرید، خود را آدمی فعال می‌یابید یا منفعل و تحت فرمان دیگران؟
ب– برای زندگی روزانه خود برنامه‌ریزی کنید. مطابق برنامه تعیین‌شده گام بردارید و سخن بگویید.
ج– احساسات و خاطرات خود را از تجارب ناخوشایند کمرویی بنویسید.
د– برای خودتان نامه بنویسید. بدون رودربایستی و با صراحت احساسات خود را روی کاغذ بیاورید، گله‌ها را بیان کنید و انتظارات را یادآور شوید.
ه– اگر خودتان بر این باور باشید یا به شما بگویند فقط یک ماه دیگر از حیات شما باقی است، عمر یک ماهه خود را چگونه خواهید گذراند؟ چه می‌کنید؟ به کجاها می‌روید؟ چه می‌گویید؟ روی سخنتان بیشتر با چه کسانی خواهد بود؟ آخرین کلامتان چه خواهد بود؟ آیا باز هم کمرو باقی خواهید ماند؟
و– سعی کنید در برقراری ارتباط با دیگران ابتکار عمل را به دست بگیرید. چیزی بدهید یا مطالبه کنید. مثلاً شیرینی و میوه تعارف کنید و قلمی و تقویمی هدیه کنید. سؤالی بپرسید یا کتاب و مجله‌ای را به امانت بدهید. (افروز، ۱۳۷۳).
حرف آخر خجالت و کمرویی در کودکان
خجالت و کمرویی در کودکان در صورت شدت آن و به عنوان یکی از اختلالات رفتاری می‌تواند رشد طبیعی، بهبود مهارتهای پایه و شکوفایی استعدادهای کودکان را محدود کند.
با راهکارهای ارائه شده در این مقاله می‌توانید به رفع خجالت و کمرویی در کودکان کمک کنید.
همان‌طور که گفتیم استفاده از اسباب بازی های گروهی و انجام بازی‌ها و فعالیت‌های دسته‌جمعی برای حل مشکل خجالت و کمرویی در کودکان بسیار مفید خواهد بود.
منابع:
شرود، کارولین اس. (۱۳۸۹). سنجش و درمان مشکلات رفتاری (ترجمه مهرداد فیروزبخت). انتشارات دانژه.
اشتاینبرگ، لارنس، (۱۳۹۴) ده اصل ثابت فرزندپروری (ترجمه مهرنوش عابر). انتشارات رشد.
انله، ایزولده (۱۳۸۳). مشکلات رفتاری کودکان. (ترجمه سپیده خلیلی). انتشارات پیدایش.
افروز، غلامعلی. (۱۳۷۳). روانشناسی تربیتی کاربردی، تهران: انتشارات اولیا و مربیان.
سینگر، دروتی جی. سینگر، جروم ال. (۱۳۸۷). پرورش خلاقیت به کمک بازی‌های وانمودی. (ترجمه حمید علیزاده، علیرضا روحی). تهران: جوانه رشد.
سلحشور، ماندانا (1387). کودکان خجالتی. پیوند. شماره345 و 347.
گاربر،استفن.گاربر،ماریان دانیلز.فریدمن اسپیزمن،روبین .(1394). چگونه با کودکم رفتار کنم؟ (مترجمان شاهین خزعلی،هومن حسینی نیک،احمد شریف تبریزی) . تهران: انتشارات مروارید
-Kimble,C.E(1991). Social psychology. Wm.C.Brown.publishers.
Cheek, J. M., & Buss, A. H. (1981).Shyness and sociability. Journal of Personality and Social Psychology, 41, 330-339.
Goldfried, M., & Davison, G. C. (2000).Ctinical behavior the New York: Holt. Rineh art & Winston, 20(2): 215 220.
Keith, F. (2007). Understand individual weaknesses and strengths. Journal Study expected social behavior Healthy Lounge.htm.
Lizgic, F., Akyuz, G., Dogan, O., &Kugu, N. (2004).Social phobia among university students and its relation to self-esteem and body image. Canadian Journal of Psychiatry, 49(9): 630- 634.
Zimbardo, P. G. (2002). shyness, Addison-Wesly, New York.
