آمار سوانح و آسیب‌هایی که در محیط خانه بر کودکان وارد می‌شود، قابل توجه است. بسیاری از والدین جوان، از خطرات احتمالی در محیط خانه برای کودک، بی‌اطلاع هستند. در برخی موارد عدم رعایت برخی موارد مربوط به امنیت کودک در خانه، کودکان را در معرض آسیب‌های جبران‌ناپذیر قرار می‌دهد. به دلیل اهمیت این موضوع، در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید راهکارهایی را برای ارتقا امنیت و ایمنی کودک در خانه، با شما والدین گرامی در میان می‌گذاریم.
آمار سوانح، در مورد ضرورت ارتقا امنیت و ایمنی کودک در خانه چه می‌گوید؟
در کشور انگلستان، آسیب‌هایی که از طریق سانحه در خانه و اطراف خانه برای کودکان اتفاق میافتد، یکی از مشکلات اصلی سلامت و علل اصلی مرگ و میر کودکان به شمار می‌رود.
هر ساله تعداد بیشماری از کودکان در هر مقطع سنی به علت همین سوانح ناشی از عدم ایمنی کودک در خانه، دچار مجروحیت و معلولیت‌های دائم می‌شوند.
هر ساله بیش از 2 میلیون کودک زیر 15 سال یک سانحه را در خانه و یا نزدیک خانه خود تجربه می‌کند. تنها در سال 2014، 76000 کودک زیر 14 سال به علت آسیب دیدن از همین سوانح ناشی از عدم وجود امنیت کودک در خانه و اطراف آن، تحت درمان قرار گرفته‌اند.
اغلب کودکانی که با بیشترین احتمال در معرض چنین سوانحی قرار دارند، کودکان زیر 4 سال هستند. و بیشترین علت مرگ و میر کودکان سوانح مرتبط با آتش است.
نکته جالب اینجاست که تحقیقات نشان داده که خانواده‌ها می‌توانستند از طریق بالا بردن آگاهی و آموزش‌های ساده مانع بروز اکثر این سوانح شوند.
والدین می‌توانستند بعد از شرکت در این آموزش‌ها، اقدام به ارتقا ایمنی کودک در خانه نمایند و نکات ایمنی مربوط به خانه‌هایی که در آن کودک و یا کودکانی زندگی می‌کنند را رعایت نمایند.
شناخت شرایط و وسایل خطرناک برای کودکان درخانه و اطراف آن
برای ارتقا امنیت کودکان در خانه لازم است که وسایل و شرایط خطرناک برای کودک در خانه و ازراف آن را بشناسیمو در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
انواع جراحت‌های کودکان
بیشترین سوانح مرتبط با سوانح سوختگی و پرت شدن از بلندی هستند. در کودکان کوچکتر نرخ مسمویت و خفگی نیز قابل توجه است.
مکان سوانح کودکان
اکثر این سوانح ناشی از عدم ایمنی کودک در خانه و در اتاق پذیرایی اتفاق میافتد. اما با این حال، اغلب سوانح شدید که منجر به جراحت‌های جدی‌تر می شوند در آشپزخانه و راه پله‌ها رخ می‌دهند.
هر ساله حدود 67000 کودک دچار سوانحی می‌شوند که در آشپزخانه گریبان آنها را گرفته است. 43000 نفر از این کودکان زیر سن 4 سال هستند و 58000 کودک نیز معمولا در راه پله دچار آسیب می‌شوند.
این آمار ضرورت توجه به ارتقا ایمنی کودک در خانه را آشکار می‌سازد.
زمان جراحت
اغلب این سوانح در بعد ظهرها و در ابتدای صبح رخ می‌دهند. در روزهای تعطیل نیز نرخ بروز سوانح کودکان بالاتر است. عواملی مانند سطح استرس بالای کودک، وجود یک بیماری مزمن در خانواده، تغییر در زندگی روزمره کودک، نظارت ناکافی بر فعالیت‌های کودک و عدم آشنایی با محیط های جدید، می‌توانند در افزایش احتمال وقوع سوانح دخالت داشته باشند.
کدام کودکان بیشتر در معرض سوانح قرار دارند؟
به طور کلی پسرها بشتر از دختران در معرض آسیب قرار دارند، و اینکه کودکان زیر 4 سال نیز بیشتر از کودکان سنین دیگر در معرض خطر هستند.
در پژوهش‌های متعدد نشان داده شده است که محرومیت اجتماعی، ارتبط قدرتمندی با بروز سوانح دوران کودکی دارد. کودکانی که دچار فقر آموزشی و اجتماعی هستند، نسبت به دیگر کودکان 5 برابر بیشتر در معرض آسیب دیدن از این سوانح قرار دارند.
اما چرا کودکان دچار آسیب می‌شوند؟
علاوه بر عدم پیش‌بینی‌های لازم برای امنیت کودک در خانه، یکی از علل احتمالی این است که کودکان غرق در نیازهای کنونی خود بوده و به همین علت فراموش می‌کنند که در محیط محتاطانه رفتار نمایند.
همچنین نگاه کودکان به علت محدودیت توان ادراک و بستر تجربیات قبلی، دچار محدودیت است و به همین دلیل احتمال بروز سانحه افزایش می‌یابد. به طور کلی کودک نمی‌تواند نتایج عملی که هم اکنون در حال انجام آن هست را در نظر آورده و به دقت مورد بررسی کند.
قد کوتاه باعث می‌شود کودک قسمت فوقانی اجسام بلند را نتواند ببیند. در نتجه اگر ایمنی کودک در خانه لحاظ نشده باشد، ممکن است احتمال آسیب دیدن کودک افزایش یابد. از طرفی احساس کنجکاوی شدید در کودکان نیز باعث می‌شود که کودک خود را در معرض خطرهای بیشتری قرار دهد.
از آنجایی که بخصوص کودکان پسر دوست دارند توانایی‌های خود را به رخ دیگران بکشند، گاهی دست به رفتارهای خطرناکی می‌زنند که می‌تواند بالقوه منجر به یک سانحه شود.
چطور می‌توان از بروز این سوانح هولناک پیشگیری کرد؟
اگر می‌خواهید که از بروز این سوانح برای کودک خود پیشگیری کنید، نیاز به ترکیبی از عوامل زیر دارید:
- فراهم کردم شرایط ایمنی کودک در خانه: طراحی سالم و مناسب حال کودک، همین طور چیدن لوازم و اسباب منزل به طوری که کمترین خطر را برای کودک ایجاد کند، می‌تواند کمک بزرگی به شما و کودکتان بکند.
- از طریق آموزش: در مورد نحوه و چگونگی بروز سوانح به کودک، می‌توانید احتمال بروز سوانح را در مورد کودک خود به حداقل برسانید.
- تهیه لوازم ایمن برای کودک: زمانی که ابزار و یا وسیله‌ای را برای کودک تهیه می‌کنید، در مورد ضریب امنیت آن مطالعه کنید. اغلب اسباب بازی ها دارای اطلاعاتی در مورد سنین مناسب برای استفاده از اسباب بازی هستند.
شرایط ایمنی کودک در تختخواب
کودکان تا ۲ سالگی بسیار آسیب‌پذیر هستند و مراقبت از آنها در این سنین و بخصوص حفظ ایمنی کودک در خانه و در تختخواب بسیار حائز اهمیت است. زیرا ممکن است آسیب و صدمه‌ای در این سن پیامدهای دائمی و جبران‌ناپذیری بر جای گذارد.
از این رو والدین بایستی در مراقبت از کودک در تمامی شرایط بسیار دقیق و حساس باشند. یکی از محیط‌هایی که کودک ساعات زیادی را هم در شش ماه ابتدایی و هم در ماه‌های آینده در آن سپری می‌کند، محل استراحت و تختخواب کودک است.
وقتی کودک در تختخواب قرار دارد، معمولاً بدون مراقبت است. بنابراین، این محل باید از امنیت کامل برخوردار باشد.
سقوط از تخت، با اینکه با استفاده از محافظ تخت کودک راه حل پیشگیری ساده‌ای دارد اما یکی از شایع‌ترین علل بروز آسیب در کودکان به شمار می‌رود.
کودکان بیشتر به این علت از تختخواب خود سقوط می‌کنند که قطر بالش آنها به قدری است که کودک می‌تواند با رفتن روی آن، خود را از لبه تخت به خارج آویزان کند یا به این علت است که والدین فراموش می‌کنند دیواره متحرک آن را بالا ببرند.
برای حفظ ایمنی کودک در تختخواب شرایط زیر را رعایت کنید:
- برای ایمنی کودک در خانه، فاصله بین نوارهای چوبی نباید بیشتر از ۶ سانتیمتر باشد. به این ترتیب، احتمال گیر کردن سر کودک در بین آنها از بین می‌رود.
- هیچ نوع بریدگی نباید در بالا یا پایین تخت وجود داشته باشد زیرا امکان دارد باعث گیر افتادن سر کودک شود.
- برای ارتقا امنیت کودک در خانه، اگر تخت دارای گوشه‌های بلندی است که احتمال دارد گوشه‌ای از لباس در آن گیر کند، باید آنها را با اره کوتاه کرد.
- تمام پیچ‌ها، زبانه‌ها و تجهیزات باید در جای خود محکم شوند تا مانع جدا شدن قطعات تخت از یکدیگر شوند. در غیر این صورت فعالیت کودک در آن می‌تواند باعث فروپاشی تخت و خفگی او شود.
- بعد از نصب تخت، هر هفته تخت از نظر آسیب به تجهیزات، شل شدن نقاط اتصال، گم شدن قطعاتی از آن یا ایجاد لبه‌های تیز بررسی شود. والدین نباید از تخت‌هایی که قسمتی از آن شکسته یا مفقود شده، استفاده کنند.
سایر موارد ایمنی کودک در تختخواب برای ارتقا ایمنی کودک در خانه
موارد بالا ازجمله مواردی است که والدین بایستی آنها را رعایت کنند. اما از آنجا که محل استراحت نوپایان از اهمیت بسیار برخوردار است، والدین بایستی برای پیشگیری از سایر خطرات مربوط به ایمنی کودک در خانه و در تختخواب و محل استراحت به توصیه‌های زیر نیز عمل کنند:
- تشک باید به نحوی با کف تخت هم‌اندازه باشد که هیچ فاصله‌ای بین آن و دیواره‌های تخت باقی نماند. اگر والدین بتوانند دو انگشت خود را در فاصله بین تشک و دیواره تخت وارد کنند، این تشک برای این تخت مناسب نیست و باید آن را با تشکی که این فاصله را پر کند، تعویض کرد.
- در صورتی که تشک جدید است، پوشش پلاستیکی آن باید جدا و دور انداخته شود زیرا می‌تواند باعث خفگی کودک شود. اگر والدین بخواهند تشک را با پوشش پلاستیکی کلفتی بپوشانند، باید اندازه آن کاملاً مناسب و زیپ قابل اعتمادی داشته باشد.
- به محض اینکه کودک قادر به نشستن شد، کف تختخواب باید پایین آورده شود، به حدی که کودک نتواند خود را روی لبه تخت بکشاند و روی دیواره آن آویزان شود. وقتی کودک قادر به ایستادن است، سعی می‌کند خود را از تختخواب بالا بکشد، بنابراین وقتی قد کودک به ۸۹ سانتیمتر یا ارتفاع دیواره تختخواب به کمتر از سه‌چهارم قد کودک رسید، کودک باید به محل خواب دیگری منتقل شود.
- وقتی تشک کاملاً در پایین‌ترین حد تخت قرار گرفت، لبه فوقانی نرده تخت باید حداقل ۲۳ سانتیمتر بالاتر از سطح تشک قرار گیرد. والدین باید مطمئن شوند که چفت قفل‌کننده‌ای که لبه تخت را بالا نگه می‌دارد، به اندازه کافی دارای استحکام است به نحوی که کودک نتواند آن را از جای خود خارج کند. همیشه وقتی کودک در تخت خود قرار دارد، والدین فراموش نکنند که برای حفظ ایمنی کودک در تختخواب لبه تخت را بالا بکشند و چفت آن را محکم ببندند.
نکات ایمنی ویژه تختخواب کودک برای افزایش امنیت کودک در خانه
- والدین باید به طور متناوب تختخواب را بازدید کنند تا مطمئن شوند که هیچ لبه خشن یا نقاط تیزی روی قسمت‌های فلزی آن یا تراشه‌ای از چوب یا شکستگی روی دیواره آن ایجاد نشده است. اگر والدین متوجه شدند علائمی از گازگرفتگی روی دیواره چوبی تخت وجود دارد، آن را باید با نوار پلاستیکی بپوشانند.
- وقتی کودک هنوز شیرخوار است، برای جلوگیری از ضربه‌های سر به دیواره تختخواب، دیواره‌ها را با بالشتک ضربه‌گیر بپوشانید. مطمئن شوید که بالشتک‌ها تمام دیواره تخت را پوشانده است. برای اینکه بالشتک‌ها از جای خود جدا نشوند، باید آنها را با حداقل شش نوار یا بند روی دیواره تخت ثابت کرد.
- به محض اینکه کودک توانست در وضعیت ایستاده قرار گیرد، بالشتک‌ها باید از تختخواب کودک برداشته شود.
- بالش، لحاف، پوست گوسفند و سایر محصولات نرم را نباید در تختخواب کودک قرار داد.
- اگر یک وسیله سرگرمی یا اسباب بازی متحرک در بالای تخت کودک نصب شده، باید اطمینان حاصل شود که به نحو ایمن، بخشی از آن به دیواره نصب شده است. همچنین در ارتفاعی نصب شود که از دسترس کودکتان دور باشد و کودک نتواند آن را پایین بکشد. و زمانی که توانست روی دست‌ها و زانوهای خود بلند شود یا به پنج ماهگی رسید، آن باید از روی تخت کودک جدا شود.
- وقتی کودک بتواند به حالت چهار دست و پا قرار گیرد، عروسک های بالای تختخواب کودک برداشته شود. اگرچه برخی از عروسک ها در بازار وجو دارد که دارای دست و پای بلندی هستند و بسیار منعطف و مقاوم هستند. اما بهتر است آنها نیز از بالای تخت کودک برداشته شود. زیرا ممکن است کودک آنها را به طرف خود بکشد و برای خود ایجاد خطر کند و آنها را به دهان خود ببرد که امکان بیمار شدن کودک را افزایش می‌دهد.
- به منظور پیشگیری از سقوط بسیار شدید کودک و حفظ او از گرفتار شدن در بندهای آویزان شده از پنجره‌ها یا پرده‌ها، هرگز تخت و محل خواب کودک در کنار پنجره قرار داده نشود.
توصیه‌های کلی در مورد امنیت کودک در خانه
- باید در هر زمان مراقب کودکان باشید و به رفتار لحظه به لحظه آنها نظارت داشته باشید.
- تلاش کنید تا سطح زمین هیچ اسباب بازی و یا اشیایی که می‌توانند زیر پای کودک رفته و موجب زمین خوردن یا زخمی شدن او شوند، نباشد.
- هرگز کودک را بر روی سطوح بلند رها نکنید.
- در مقابل راه پله‌ها نرده محافظ کودک نصب کنید.
- تلاش کنید تا هیچ چیزی روی پله‌ها قرار نداشته باشد، اشیای اضافی می‌توانند موجب سقوط کودک شوند.
- پنجره‌ها را با حفاظ مناسب امن کنید.
- برای لبه‌های تیز دیوارها از محافظ لبه استفاده کنید.
- هیچ وقت زیر پنجره چیزی نگذارید که کودک بتواند از آن بالا برود و به پنجره برسد.
- لوازم محترقه مانند کبریت و فندک را دور از دسترس کودک قرار دهید.
- جا سیگاری خود را دور از دسترس کودک قرار دهید.
- در صورت امکان در خانه سیستم ضدحریق نصب کنید.
- با استفاده از محافظ پریز برق از برق‌گرفتگی کودکان پیشگیری کنید.
- تلاش کنید که همواره کودک را از آب داغ و یا لیوان محتوی نوشیدنی داغ دور نگه دارید.
- هیچ گاه کودکان را تنها در حمام رها نکنید. همچنین وسایل ایمنی کودک در حمام را تهیه و نصب کنید.
- هنگامی که کودک در کنار میز غذاخوری است، تلاش کنید که نوشیدنی و غذاهای داغ را از لبه میز دور نگه دارید.
- تلاش کنید تا حد امکان کودک را از آشپزخانه دور نگه دارید. استفاده از محافظ اجاق گاز را فراموش نکنید.
- همواره جعبه داروها و مواد شیمیایی را دور از دسترس کودک نگه دارید
- هیچ گاه داروهای اضافی را درخانه نگهداری نکنید و آنها را دور بریزید.
- میوه‌هایی مانند انگور دانه درشت، گیلاس و آلبالو را همواره به تکه‌های کوچکتر تقسیم کنید و به کودک بدهید. علی‌رغم اینکه این میوه‌ها کیفیتی نرم دارند اما همچنان عاقلانه نیست که کودک را در معرض خفگی قرار دهید.
حرف آخر راهکارهای ارتقا امنیت و ایمنی کودک در خانه
همان طور که گفتیم کودکان بسیاری در محیط خانه دچار سوانح و آسیب‌های جدی و گاهی جبران‌ناپذیر می‌شوند.
توجه به نکات مذکور به ارتقا ایمنی کودک در خانه کمک خواهد کرد. باید توجه داشت که لوازم اتاق کودک باید از ایمنی و امنیت کافی برخوردار باشد.
یکی از نقاط اصلی برای ارتقا امنیت کودک در خانه به ایمن‌سازی تختخواب کودک مربوط می‌شود. استفاده از محافظ تخت کودک و رعایت سایر موارد فوق به ارتقا ایمنی کودک در خانه کمک خواهد کرد.
منابع:
پی شلوو، استیون. (۱۳۹۲). کتاب جامع سلامت کودک (ترجمه دکتر تقی عضدی). انتشارات تیمورزاده.
لیچ، پنلویی. (۱۳۹۲). کتاب کودک شما (ترجمه رشاد مردوخی). انتشارات ارجمند.
