استفاده از زبان اشاره به نوزادان کمک میکند قبل از تکلم بتوانند ارتباط برقرار کنند و نیازهای خود را بیان نمایند. همچنین یادگیری زبان اشاره باعث رشد برخی قوای شناختی و مهارت های کودکان میشود. از این رو، در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید به روشهای تقویت زبان اشاره و علائم قبل از شکلگیری زبان در کودکان میپردازیم.
خیلی تعجبآور نیست که نوزادان میتوانند از طریق بعضی علائم ارتباط برقرار کنند. واقعیت این است که در کودکان هر دو مهارت های حرکتی و توانایی فهم زبان زودتر از توانایی صحبت کردن شکل میگیرند. و اینکه کودکان عاشق تقلید حرکات هستند و تقویت زبان اشاره نیز از همین طریق انجام میگیرد.
برای مثال غالب کودکان، خیلی قبلتر از اینکه بتوانند به طور کلامی با کسی خداحافظی کنند، یاد میگیرند که چطور “بای بای” کنند! به همین تقویت زبان اشاره در کودکان کار چندان دشواری نیست.
خبر خوب این است که استفاده از زبان علائم در ارتباط با کودکان خردسال هیچ اشکالی ندارد. بسیاری از والدین ابراز نگرانی میکنند که زبان اشاره، رشد ارتباط کلامی را به تاخیر میاندازد.
بسیاری از والدینی که از زبان اشاره استفاده میکردند گزارش دادند که نوزادان و کودکان نوپا میتوانستند در آن سالهای حساس با آنها ارتباط برقرار کنند.
همانطور که هر والدین یک کودک نوپا میدانند، اغلب دشوار است که بدانیم چرا فرزند شما اینگونه رفتار میکند. اما با زبان اشاره، کودک راه دیگری برای ابراز وجود دارد.
هیچ مطالعهای تا به حال صحت این تصور را ثابت نکرده است. حتی برخی تحقیقات عکس آن را نشان میدهند.
رشد زبان اشاره در کودکان
گارسیا، پژوهشگر حوزه زبان علائم در نوزادان، اولین کسی بود که متوجه شد نوزادان شنوای والدین ناشنوا به آسانی زبان علائم را میآموزند و در مقایسه با نوزادان شنوای والدین شنوا، نسبت به زبان علائم توانایی درک و حساسیت بالاتری دارند.
از این گذشته این کودکان نسبت به دیگر نوزادان کمتر غر میزندند. با این توضیحات شاید این سوال برای شما مطرح شود که چرا باید ما بعنوان افرادی که توانایی شنیدن دارند این مهارت را به نوزادان خود بیاموزیم؟
پاسخ گارسیا به این سوال به سادگی این است که اگر کودک بتواند به جای جیغ کشیدن و گریه کردن با زبان علائم آنچه را که می خواهد بیان کند، خانوداه شادتری خواهیم داشت!
آموزش علائم و تقویت زبان اشاره در کودکان می تواند مزایای زیادی داشته باشد، اما نیاز به صبر و حوصله قابل توجهی دارد. تنها زمانی که فقط چند علامت ساده (مانند “نوشیدن” از طریق حرکات ساده دست) را به کودک خود اموزش دادید، میتوانید شاهد تفاوت قابل توجه در الگوی تعامل با کودک خود باشید.
در گامهای اول باید صبور باشید، چراکه به نظر، کودک توجهی به آموزش شما نخواهد داشت. اما با کمی صبر موتجه میشوید که کودک شما توانسته آنچه را که شما تلاش داشتید به او آموزش دهید را فرا بگیرد.
چرا تقویت زبان اشاره قبل از شکل گیری زبان در کودکان مهم است؟
برخی از مزایای تقویت زبان اشاره در کودکان به شرح زیر است:
تقویت زبان اشاره به نوزادان این امکان را میدهد تا قبل از اینکه یاد بگیرند صحبت کنند، نیازهای خود را به طور مؤثر بیان کنند.
طبق مطالعات انجام شده، نوزادان زمانی که فاقد ابزار لازم برای برقراری ارتباط هستند، احساس ناامیدی میکنند. علاوه بر این، تقویت زبان اشاره میتواند پیوند بین شما و فرزندانتان را تقویت کند.
یادگیری زبان اشاره این فرصت را برای برقراری ارتباط با افرادی که ناشنوا یا کم شنوا هستند فراهم میکند.
به طور خلاصه، تقویت زبان اشاره به کودکان اجازه میدهد تا مهارت های ارتباطی خود را از سنین پایین تقویت کنند. گزارش شده است که در کلاسهای درس، استفاده از زبان اشاره منجر به اعمال خشونت کمتری میشود.
بیشتر معلمان پس از گنجاندن زبان اشاره در برنامه درسی خود متوجه کاهش گاز گرفتن، ضربه زدن و جیغ زدن میشوند. علاوه بر این، آنها با استفاده از علائمی برای کلماتی مانند توالت و سؤال، تعداد وقفههای کلاس را به شدت کاهش دادهاند.
کودکان با نیازهای خاص، میتوانند از زبان اشاره برای برقراری ارتباط با پرستاران و دیگران استفاده کنند.
این یک زبان زیبا است! مزایای آن شگفتانگیز است و هیچ چیز منفی در مورد یادگیری و تقویت زبان اشاره وجود ندارد.
بهبود رشد شناختی و مهارت ها
به طور مشابه، مطالعات نشان میدهد که زبان اشاره کودک فواید رشدی بسیاری برای کودکان بسیار کم سن دارد. علاوه بر بهبود رشد شناختی و عاطفی، تقویت زبان اشاره به کودکان نوپا کمک میکند تا مهارت های کلامی و واژگانی خود را افزایش دهند (گودوین، آکردولو و براون، 2000؛ آکردولو، و همکاران، 1999).
تقویت زبان اشاره مهارت های املایی را بهبود میبخشد. املای انگشتی از طریق زبان اشاره به کودکان کمک میکند تا ابزاری اضافی برای به خاطر سپردن نحوه املای کلمات در اختیار داشته باشند.
سایر مزایای تقویت زبان اشاره در کودکان عبارتند از:
- توانایی زودتر درک کلمات گفتاری، به ویژه از سنین 1 تا 2
- استفاده زودتر از مهارت های زبان گفتاری، به ویژه از 1 تا 2 سالگی
- استفاده قبلی از ساختار جمله در زبان گفتاری
- کاهش گریه و ناله در نوزادان
- پیوند بهتر بین والدین و فرزند
- تقویت هوش کلامی زبانی کودکان
زمان شروع آموزش زبان علائم به نوزادان
شما میتوانید بلافاصله پس از تولد کودک خود، آموزش زبان اشاره به او آغاز کنید. اما به خاطر داشته باشید که کودک ممکن است تا پس از 6 ماهگی نتواند از طریق زبان اشاره ارتباط برقرار کند.
به یاد داشته باشید که رشد نوزادان متفاوت است و ممکن است طول بکشد تا کودک علائم را بفهمد و از طریق آن با شما ارتباط برقرار کند.
3 مرحله برای آموزش زبان اشاره به نوزادان
- سعی کنید از علائم ساده در طول تجربیات روزانه با تمرکز بر سه کلمه/نشانه مختلف استفاده کنید. در حین ایجاد علائم، کلمات را آهسته و واضح بگویید. کلمات برای اشیاء سادهترین راه برای شروع هستند زیرا میتوانید بلافاصله معنی علامت خود را نشان دهید.
- اغلب زبان اشاره را با کودک خود تمرین کنید و از سایر مراقبان نیز بخواهید که با او با زبان اشاره ارتباط برقرار کنند. نوزادان هرچه بیشتر زبان علائم را ببینند، احتمال بیشتری برای تقویت زبان اشاره خواهند داشت.
- هنگام صحبت با کودک، حتما از علائم استفاده کنید. پس از حدود دو ماه از شروع آموزش زبان اشاره، کودک نیز ممکن است شروع به برقراری ارتباط با علائم کند. اگر کودک این کار را نکرد، ناامید نشوید. ممکن است کمی بیشتر طول بکشد.
چطور میتوان به تقویت زبان اشاری در نوزادان پرداخت؟
مانند آموزش هر مهارت دیگری به کودک، باید صبر ویژهای به خرج دهید. همان طور که گفتیم آموزش زبان اشاره را میتوان به محض تولد نوزاد شروع کرد اما بهترین زمان برای شروع آموزش جدی هنگامی است که کودک شما به نظر به تعامل با دیگران علاقه نشان دهد.
این اتفاق معمولا حدود 8 تا 9 ماهگی رخ می دهد. در این هنگام متوجه میشوید که کودک اجتماعیتر شده و با استفاده از اصوات (مانند “بلا بلا کردن”) و تظاهرات چهرهای خاصی توجه شما را جلب میکند.
تقویت زبان اشاره را در مورد چیزی که او بدان علاقه دارد شروع کنید. اکثر کودکان علائم مربوط به غذا را زودتر از چیزهای دیگر میآموزند. هر بار که از کلمه مرتبط با آن غذا استفاده میکنید، علامت آن را نیز نشان دهید.
باید بدانید که ضرورت دارد همواره از علائم یکسان استفاده نمایید و باید بدانید که قرار است این علامت را بارها تکرار نمایید. تلاش کنید روند تکرار علائم را برای کودک تبدیل به فرایندی مفرح کنید. کودکان معمولا در هنگام بازی خیلی بهتر یاد میگیرند.
با نشانه های معنادار برای کودک شروع کنید. علائمی مانند «خوردن»، «شیر» و «مادر» ارتباطات کاربردی را تسهیل میکند.
از نشانهها در زمینه مناسب استفاده کنید. وقتی کودک در حال غذا خوردن است، علامت «بخورید» را معرفی کنید تا عمل و علامت همراه با آن را درک کنند.
شئی، زبان اشاره، زبان شفاهی
هنگام آموزش علائم به کودک، نشان دادن آن، ادای اشاری آن و گفتن کلامی آن مفید است. برخی از کودکان ممکن است برچسب یا اقدامی را زمانی که فقط با زبان اشاره و زبان کلامی گفته شده باشد، به خاطر بسپارند. اگر شما:
- شی یا تصویر را به آنها نشان دهید.
- علامت یا عمل مورد نظر را نشان دهید.
- کلمه را شفاهی بگویید.
سوالات بله/خیر را که کودک میتواند با تکان دادن سر یا تکان دادن سر به آنها پاسخ دهد را کاهش دهید. در عوض، یک انتخاب ارائه دهید. به جای «شیر میخواهی؟» میتوانید بپرسید “شیر میخواهی یا کتاب کودک؟”
در صورت امکان، خود هر دو مورد یا عکس را در دسترس داشته باشید و با نشان دادن تصویر، اشاره و گفتن هر یک از آنها بپرسید.
اشتباهات زبان اشاره کودک را بدون سختگیری بپذیرید اما آن را اصلاح کنید. مانند گفتار، یک کودک نوپا ممکن است نشانهای از خود نشان دهد که دقیق نیست.
تکرار علائم و تکرار شفاهی
کلمه را به طور شفاهی و با زبان اشاره تکرار کنید. هنگام آموزش و تقویت زبان اشاره کودک را به طور شفاهی هم خطاب قرار دهید و او را تشویق کنید که با همراه با علامت او هم صدا را تکرار کند.
ما سعی میکنیم از علائم برای حمایت از رشد گفتار و زبان شفاهی در کودکان استفاده کنیم، نه به عنوان جایگزینی برای گفتار.
سایر اعضای خانواده را تشویق کنید که با یکدیگر با زبان اشاره صحبت کنند. این به کودکان خردسال نشان میدهد که این یک راه موثر برای برقراری ارتباط برای بزرگسالان و کودکان است.
از اختراع و ابداع علائم دلخواه خود صرف نظر کنید. این کار تعداد افرادی را که علائم را درک میکنند محدود میکند و توانایی کودک برای برقراری ارتباط در آینده را محدود میسازد.
معرفی بعضی علائمی که میتوانید به کودک خود آموزش دهید:
متخصصان از علائم گوناگونی صحبت میکنند، و اکثر این علائم در فرهنگ آمریکایی رایج است. اما دلیلی وجود ندارد که شما نتوانید علائم فرهنگ شخصی خودتان را به کودک آموزش دهید.
هر حالتی که بتواند به سادگی بیانگر یک موقعیت، رفتار و یا خواستهای در کودک باشد را میتوانید به عنوان یک علامت به کودک آموزش دهید. در ادامه به بعضی از این علائم اشاره می کنیم:
- غذا: نوک انگشتان خود را در مقابل لبهایتان قرار دهید.
- تمام شد: کف دستهایتان را باز کنید و از داخل به سمت بیرون حرکت دهید.
- ترسیدن: درحالیکه دستانتان را مشت کردهاید، آنها را بر روی سینه خود جمع کنید و بر روی سینه خود بزنید.
- داغ: کف دستانتان را در حالتی شل قرار دهید و به سرعت به بالا و پایین حرکت دهید.
- کجا؟: در حالیکه بینی خود را به سمت بالا میکشید، مچ دست خود را به همراه دو انگشت اشاره و شستتان که باز هستند به سمت بیرون بچرخانید.
- قاشق: کف یکی از دستان خود را به حالتی مانند بشقاب در مقابل سینه نگه دارید و با دست دیگر به صورتی که مشت کردهاید و فقط دو انگشت آن آزاد است آن را از دست دیگرتان به سمت دهان ببرید.
می توان این لیست را تا جایی که کودک شما بتواند با علائم مختلف با شما به راحتی ارتباط برقرار کند، گسترش داد. اما باید به یاد داشت که آموزش هر علامت نیازمند زمان خاص خود است و باید با صبر و حوصله بسیار این آموزش را مدام تکرار نمود.
حرف آخر در مورد تقویت زبان اشاره در نوزادان
بیشتر کودکان از حدود 12 ماهگی شروع به صحبت میکنند، اما نوزادان سعی میکنند خیلی زودتر با والدین خود ارتباط برقرار کنند.
یکی از راههای آموزش به نوزاد یا کودک نوپا برای بیان احساسات، خواستهها و نیازها بدون گریه و ناله، زبان اشاره است.
تقویت زبان اشاره در نوزادان قبل از شکل گیری زبان شفاهی در آنان به رشد شناختی و بیان نیازهای آنان نیز کمک میکند.
طبق تحقیقات انجام شده آموزش زبان اشاره به نوزادان هیچ مشکلی در رشد آنان و شکل گیری زبان شفاهی ایجاد نمیکند.
در این مقاله از مجله تخصصی آریاکید توضیههای لازم برای تقویت زبان اشاره در نوزادان را ارائه کردیم. رعایت این نکات به آموزش بهینه زبان اشاره به کودکان کمک خواهد کرد.
استفاده از برخی اسباب بازی ها مثل اسباب بازی عروسک انسان، عروسک حیوانات و امثال آنها میتواند در آموزش زبان اشاره به نوزادان مفید باشد.
منابع:
Baby center team .May 2016. Signing with your baby or toddler: How to communicate with your child before she can talk. Retrieved June 22, 2016 from http://www.babycenter.com/0_signing-with-your-baby-or-toddler-how-to-communicate-with-yo_1449533.bc?page=3.
Parent’s board. July 2015. Baby Sign Language. Retrieved June 22, 2016 from http://www.parents.com/baby/development/sign-language/#page=2.
https://leader.pubs.asha.org/do/10.1044/11-tips-to-improve-a-childs-communication-using-signs/full/
https://asl-kids.com/sign-language-for-kids/
